ยิ่งชาวนิวยอร์กสรรเสริญ ‘สไปเดอร์แมน’ ในฐานะฮีโร่ปราบเหล่าร้ายมากเท่าไหร่ ศัตรูคู่อาฆาตอย่าง ‘วีนอม’ กลับเกลียดชังและอยากทำลายไอ้แมงมุมให้แหลกคามือมากเท่านั้น!

ก่อนจะมาเป็นวีนอม ชายที่อยู่ภายใต้ชุดสีดำที่ดูคล้ายสไปเดอร์แมนมีชื่ออย่างเป็นทางการว่า ‘เอ็ดดี้ บร็อค’ เขาเป็นนักข่าวไฟแรงที่ชอบนำเสนอข่าวในทำนองฟันธงว่าใครคือฆาตกรต่อเนื่อง แต่เมื่อถึงเวลาที่สไปเดอร์แมนจับตัวคนร้ายได้กลับเป็นคนละคนกับที่บร็อคบอก ชีวิตของเขาก็ร่วงสู่ความตกต่ำ

บร็อคถูกเพื่อนฝูงเย้ยหยัน โดนไล่ออกจากงานจนต้องไปเขียนข่าวปาปารัซซี ซึ่งถือเป็นงานไร้ศักดิ์ศรีเพื่อประทังชีวิต เมียก็บอกเลิก บร็อคจึงผูกใจเจ็บและตั้งมั่นหาทางล้างแค้นฮีโร่คนนี้ แต่ยิ่งพยายามเท่าไหร่ชีวิตของบร็อคก็ยิ่งดิ่งลงเหว เขาตัดสินใจฆ่าตัวตาย แต่ก่อนจะทำการอัตวินิบาตกรรมสำเร็จ บร็อคก็คิดว่าควรไปสวดมนต์ขอให้พระเจ้ายกโทษให้ก่อน

ลำพังแค่ความเกลียดชังคงไม่ทำให้บร็อคแปลงร่างได้ เหตุที่ทำให้เขาเป็นได้ขนาดนี้เพราะโบสถ์ที่เขาไปดันมีการต่อสู้ระหว่างสไปเดอร์แมนกับซิมไบโอต (Symbiote—สสารประหลาดที่ทำให้ชุดของสไปเดอร์แมนเป็นสีดำ) อยู่พอดี โดยซิมไบโอตเป็นสิ่งมีชีวิตประเภทปรสิตจากต่างดาว ที่ต้องอาศัยร่างกายของสิ่งมีชีวิตอื่นเพื่ออยู่รอด

แต่ระหว่างที่รวมร่างกับซิมไบโอตสไปเดอร์แมนพบว่าตัวเองมีอาการแปลกๆ อ่อนเพลียเหมือนนอนหลับไม่เพียงพอ นั่นเป็นเพราะเมื่อเขาหลับ ชุดสีดำจะเข้าครอบงำจิตใจและร่างกาย มันพาเขาออกไปท่องนิวยอร์กในยามราตรี ต่อสู้กับเหล่าอาชญากรด้วยวิธีที่รุนแรงและโหดเหี้ยมโดยไม่รู้ตัว

เมื่อรู้ตัว สไปเดอร์แมนก็ไม่นิ่งนอนใจ เขาหาทางกำจัดจนพบว่าเสียงระฆังสามารถเอาชนะสสารประหลาดนี้ได้ แต่ถึงซิมไบโอตจะสิ้นแรง มันก็เข้าควบคุมร่างของบร็อคที่อยู่ในโบสถ์ ผนึกกำลังกลายเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีรูปร่างและพลังคล้ายสไปเดอร์แมน แถมโอนความคิดให้บร็อคได้รู้ว่าตัวจริงของสไปเดอร์แมนคือใคร เมื่อคนที่เกลียดสไปเดอร์แมนเข้าไส้กับสสารที่หวังควบคุมสไปเดอร์แมนมาผนึกกำลังกัน การเอาคืนสไปเดอร์แมนของวายร้ายขั้วตรงข้ามที่ชื่อว่า ‘วีนอม’ จึงเริ่มต้นอย่างเป็นทางการ

• ทันทีที่ซิมไบโอตรวมร่างกับบร็อค เขากรีดร้องเสียงดังจนบาทหลวงประจำโบสถ์ต้องเรียกตำรวจมาตรวจสอบ ซึ่งในช่วงเวลานั้นเองที่ซิมไบโอตเริ่มประมวลผลในสมองให้บร็อคได้เห็นว่าทั้งคู่มีเป้าหมายอยากกำจัดสไปเดอร์แมนเหมือนกัน (ซิมไบโอตอยากล้างแค้นที่ถูกสไปเดอร์แมนแยกออกจากร่าง บร็อคอยากล้างแค้นเพราะถูกไอ้แมงมุมทำชีวิตพัง) ซิมไบโอตกับบร็อคจึงรวมตัวสังหารตำรวจที่แห่มาและถือเป็นจุดเริ่มต้นของวีนอมทันที

• แม้มีสภาพเป็นของเหลวแต่ซิมไบโอตก็มีความรู้สึกนึกคิด และแสดงรูปร่างได้เมื่อมีร่างทรงเป็นของตัวเอง ซึ่งเมื่อรวมร่างแล้วซิมไบโอตจะจดจำร่างแรกของมันไว้ตลอด (เพราะงี้บร็อคถึงรู้ว่าตัวจริงของสไปเดอร์แมนคือ ปีเตอร์ ปาร์กเกอร์) จากนั้นก็จะเปลี่ยนถ่ายและแลกเปลี่ยนบุคลิกกับคนผู้นั้น นี่จึงเป็นคำตอบว่าทำไมวีนอมถึงมีรูปร่างและคุณสมบัติคล้ายสไปเดอร์แมนแม้จะเปลี่ยนร่างทรงแล้วก็ตาม

• ความที่ซิมไบโอตเคยรวมร่างกับสไปเดอร์แมนทำให้ Spider Sense (เซนส์เตือนภัยประจำตัว) ของสไปเดอร์แมนไม่สามารถตรวจจับความผิดปกติของคนปองร้ายได้ วีนอมจึงแอบลอบกัดสไปเดอร์แมนได้ตลอดเวลา เห็นได้จากการแอบผลักปาร์กเกอร์ขณะยืนรอรถไฟโดยเจ้าตัวไม่รู้สึกถึงความผิดปกติ 

คงไม่มีประโยคไหนเหมาะจะใช้เปิดตอนนี้ได้เท่า ‘ชนะอะไรไม่เท่าชนะตนเอง’

ตัวร้ายแบบวีนอมมีอยู่เกลื่อนไปหมด เช่น ในเกมต่อสู้หรือหนังกำลังภายในต้องมีตัวร้ายสักตัวที่ใช้วิชาเหมือนตัวละครของเราเป๊ะ โดยพล็อตลักษณะนี้จะออกแนวปรัชญาหน่อยๆ ประมาณว่าต้องสู้กับจิตใจ ความคิดคุณธรรมของตัวเอง เป็นการดึงวลีที่ว่า ‘เอาชนะตัวเอง’ หรือ ‘สู้กับตัวเอง’ ด้วยการดึงเอา ‘ตัวเอง’ ออกมาให้เห็นเป็นตัวๆ ไปเลย

ความลำบากของการเอาชนะศัตรูประเภทที่ก๊อบปี้ตัวเรามาเด๊ะๆ อยู่ที่ความเท่ากันของร่างกาย พละกำลัง หรือเทคนิคการต่อสู้ แต่ไม่ว่าจะเหมือนกันขนาดไหน สุดท้าย พระเอกก็มักจะเอาชนะได้ด้วยความฉลาดเฉลียวส่วนตัวกลายเป็นว่าพระเอกสามารถเอาชนะตัวเองและกำจัดจิตใจส่วนชั่วร้ายที่ถูกชักจูงออกไปได้ (บรรลุขนาดนี้นี่แนวต่อสู้หรือเรื่องปรัชญาทางธรรม)

ใน Spider-Man 3 การปรากฎตัวของวีนอมสัมพันธ์กับบุคลิกภาพที่เปลี่ยนไปของสไปเดอร์แมน แสดงถึงการต่อสู้ดิ้นรนของพลังฝ่ายดีกับฝ่ายชั่วภายในจิตใจของตัวเอง โดยในเชิงจิตวิเคราะห์ Sigmund Freud นักจิตวิทยาคนสำคัญได้อธิบายลักษณะการสู้รบกันของจิตใจระหว่างฝ่ายดีกับความปรารถนาเบื้องต่ำไว้ว่าเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา จิตสำนึกของเราจะสู้กันผ่านสามสิ่งที่เรียกว่า Id, Ego และ Superego 

หากย่อหน้าที่แล้วทำให้มึน ผมขอยกตัวอย่างที่หลายคนน่าจะเคยเห็นกันดีจากการ์ตูนต่างๆ ที่เวลาตัวละครจะตัดสินใจทำอะไรสักอย่างแล้วมีเทวดาโผล่มาทางขวา ซาตานโผล่มาทางซ้าย นี่แหละครับคือการทำงานของ Id และ Superego ส่วนตัวมนุษย์ที่ต้องตัดสินใจก็คือ Ego

ตัวอย่างดังกล่าวนี่แหละครับคือการฉายภาพการต่อสู้และไกล่เกลี่ยกันภายในจิตใจของเราให้เห็นแบบเป็นรูปธรรม ไม่ว่าจะเป็นการคิดเรื่องเล็กน้อยอย่างการเก็บตังค์ที่แม่ค้าทอนผิดเข้ากระเป๋าตัวเองดีมั้ย หรือการคิดว่าจะอ่านบรรทัดต่อไปดีหรือเปล่า พูดง่ายๆ คือในจิตใจของเรามีทั้ง ‘ตัวดี’ และ ‘ตัวร้าย’ อยู่ด้วยกัน และตัวเราเองที่ต้องเป็นคนกำจัดไอ้ตัวร้ายนั้นด้วยตัวเอง

ส่วนหนึ่งของจิตใจเราก็คือวีนอมและอีกส่วนก็คือสไปเดอร์แมนนั่นเอง

สรุปความง่ายๆ ว่า ตัวร้ายแบบวีนอมเป็นตัวแทนของปรัชญาชีวิต (คือการเอาชนะตัวเอง) และระบบจิตใจของมนุษย์ที่มีทั้งด้านบวกและลบที่ต่อสู้กันเองอยู่ตลอดเวลา

ชื่อของวีนอมมีความหมายว่าเป็นพิษ แต่สิ่งที่น่าคิดคือ บางครั้งสิ่งที่เป็นพิษก็สามารถนำมาใช้เป็นยาได้ 

ตัวร้ายแบบวีนอมเลยมีบทบาทในการยืนยันความเป็นวีรบุรุษของสไปเดอร์แมนอีกที…คือย้ำว่าสไปเดอร์แมนเองก็ยังมี(หรือเคยมี) ด้านมืดของจิตใจ มีความไม่หนักแน่นแน่นอน มีความเป็นมนุษย์อยู่ แต่เมื่อเอาชนะด้านมืดได้ เขาก็จะสามารถก้าวข้ามไปสู่ระดับ ‘เหนือมนุษย์’ ที่ไม่ได้เหนือแค่เพราะความสามารถพิเศษ

แต่ยังเหนือด้วยการสามารถก้าวผ่านไปในระดับจิตใจและจิตวิญญาณอีกต่างหาก

แหม…พวกยอดมนุษย์นี่นะ