“ในคืนวันที่ 21 กันยายน ปีโชวะที่ 20 เป็นวันที่ผมตาย”

เป็นหนึ่งในฉากเปิดที่อิมแพ็กที่สุดตั้งแต่ดูหนังมา สำหรับ Grave of Fireflies หรือในชื่อไทยว่า สุสานหิ่งห้อย หนึ่งในอนิเมชันที่ได้ชื่อว่าเป็น Masterpiece จาก Studio Ghibli ที่พึ่งมาลงใน Netflix เมื่ออาทิตย์ที่ผ่านมา

หลังจากได้ยินกิตติศัพท์ของเรื่องนี้มายาวนาน บ้างก็ว่าเป็นเรื่องที่ดี แต่ดูครั้งเดียวพอ บ้างก็ว่าหดหู่สุด ๆ ทำเอาขยาดจนไม่กล้าดูแม้จะมีซีดีอยู่ที่บ้านมาเป็นเวลาหลายปี แต่เมื่อ Netflix เอามาเสิร์ฟถึงหน้าแรกก็ตัดสินใจว่าครั้งนี้แหละจะลองสัมผัสความรู้สึกแบบที่คนอื่น ๆ ว่ากันดูสักครั้ง

(Spoiler Alert: เปิดเผยเนื้อหาสำคัญของภาพยนตร์)

สุสานหิ่งห้อย เป็นเรื่องราวของสองพี่น้อง เซตะ และ เซซึโกะ ที่ต้องกลายเป็นเด็กกำพร้าเพราะสงคราม ช่วงแรกทั้งสองคนไปอาศัยอยู่บ้านป้าที่เป็นญาติ แต่ด้วยความอึดอัดใจที่ป้ามักจะพูดจาและปฏิบัติกับทั้งสองคนไม่ดี และทิฐิแบบเด็ก ๆ ทำให้เซตะผู้เป็นพี่ชายตัดสินใจพาเซซึโกะออกมาอยู่กันเองสองคนในถ้ำที่ดูเหมือนเป็นหลุมหลบภัย ท่ามกลางความยากลำบากและขาดแคลนในภาวะสงคราม ท้ายที่สุดเซซึโกะก็เสียชีวิตจากภาวะขาดสารอาหาร และเซตะเองก็ตายตามไปภายหลัง

เรียกว่าโดนตีหัวเข้าอย่างจังตั้งแต่ฉากเปิดเรื่องที่เริ่มต้นมาด้วยประโยคแรกที่กล่าวไป พร้อมกับภาพที่เซตะนอนตายในสภาพคนเร่ร่อนอยู่ที่สถานีรถไฟ สิ่งแรกที่หนังเลือกจะบอกกับคนดูคือตัวเอกของเรื่องอย่างเซตะจะตายแน่ ๆ ในตอนท้าย ไม่ว่าระหว่างทางจะเป็นอย่างไร ซึ่งเป็นความตั้งใจของผู้กำกับ ทาคาฮาตะ อิซาโอะ เองตั้งแต่ทีแรก เขาให้เหตุผลว่า นี่เป็นวิธีที่เขาจะลดความเจ็บปวดของผู้ชมได้แน่นอนว่านอกเหนือจากนั้นฉากเปิดนี้ยังทำงานกับผู้ชมในแง่ที่ทำให้ผู้ชมระแวดระวังตลอดเวลาว่าเหตุการณ์ร้าย ๆ จะเกิดขึ้นในส่วนใดของเรื่องอีก

การตัดสินใจของพี่ชาย และราคาแห่งทิฐิที่ต้องจ่าย

แม้ฉากหลังของหนังจะเป็นสงครามโลก การแสดงให้เห็นถึงความเจ็บปวด ความโหดร้าย และการสูญเสียที่เกิดจากสงคราม แต่สิ่งที่ขับให้หนังทั้งเรื่องเดินไปตามเส้นทางแห่งความโหดร้ายดูจะเป็นเรื่องของ “ทิฐิและความหยิ่งยโส” ของพี่ชายอย่างเซตะที่เลือกจะพาน้องสาวออกมาลำบากเพียงเพราะไม่อยากทนอยู่กับป้าที่ชอบพูดจาใจร้ายใส่ ซึ่งก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าการเลือกครั้งนั้นเป็นเหตุผลหลักที่ทำให้ทั้งเซซึโกะและเซตะต้องตาย

ตัวละครเซตะเป็นที่ถกเถียงในกลุ่มคนดูเป็นอย่างมาก การกระทำทั้งหมดของเซตะไม่ว่าจะเป็นการพาน้องออกจากบ้านป้ามาลำบาก หรือการลักขโมยทั้ง ๆ ที่ในภาวะสงครามทุกคนล้วนเดือดร้อนกันอยู่แล้ว อาจเรียกได้ว่าเป็นการกระทำที่ออกจะเกินรับไหวในฐานะที่เป็นตัวเอกของเรื่อง แต่การดีไซน์ตัวละครเซตะด้วยการใส่ความไร้เดียงสาแบบเด็ก ๆ หรือความสิ้นหวังในภาวะสงคราม ทำให้เราไม่สามารถเกลียดหรือตำหนิตัวละครนี้ได้อย่างเต็มที่ ความรู้สึกที่มีต่อเซตะจะเป็นความสงสารผสมกับความโกรธและขัดใจ ตัวละครเซตะถูกออกแบบมาตามสไตล์ของตัวละครหลักแบบ Tragic Hero หรือตัวละครเอกของเรื่องราวโศกนาฏกรรมที่มักจะมีจุดบกพร่องบางอย่างและต้องพบตอนจบที่ตกต่ำนั่นเอง