นี้เขียนหลังจากดู Jackie ได้อาทิตย์กว่าแทนที่เราจะรู้สึกประทับใจกับการเล่าเรื่องที่พาไปสำรวจความล่มสลายของผู้หญิงคนหนางที่สามีตายไปต่อหน้าต่อตาการแสดงของนาตาลี พอร์ตแมนที่แทบจะ copy paste อดีตสตรีหมายเลข1 มาทุกกระเบียดนิ้วตั้งแต่สำเนียงยันท่าทาง แต่พออกจากโรงมาดันทำให้เรานึกถึงทฤษฎีสมัยเรียนมาซะอย่างนั้นแถมเป็นทฤษฎีที่เราเองก็ไม่ค่อยซื้อหรือชอบมันเสียเท่าไหร่แต่ก็นั้นแหละอย่างไรมันก็นึกถึงไปแล้ว และนี่ก็เรียกว่ารีวิวหนังก็คงไม่ถูกเสียเท่าไหร่แต่จะเป็นการหยิบหนังมาพูดถึงกันในอีกมุมหนึ่งมากกว่า

เรื่องย่อ

Jackie เป็นหนังอัตชีวประวัติของแจคเกอรีน เคเนดีตั้งแต่จอห์น เฟ เคเนดี สามีและประธานาธิปดีถูกลอบสังหารโดยเนื้อเรื่องไม่ได้เน้นไปที่ตัวมร.เคเนดี้หรือคนลอบสังหารอย่างที่เคยทำมาในครั้งก่อน ๆ แต่หนังจะพาไปสำรวจสารพัดอย่างในตัว Jackie ตั้งแต่วินาทีที่มร.เคเนดี้ถูกลอบสังหารจนกระทั้งถึงพิธิศพและพาไปได้ไกลกว่า Jackie ผู้เป็นสตรีหมายเลขหนึ่งหรือผู้นำแฟชั่นในยุคนั้น

***SPOILER ALERT***

หน้าฉาก หลังฉากของ Goffman กับ ความเป็น Jackie

Goffman เป็นนักสังคมวิทยาชาวอเมริกันมีชีวิตช่วงพีคก็ราว ๆ ช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ตอนตีพิมพ์ ThePresentation of Self in Everyday Life ในปี 1956 เป็นก่อนอื่นต้องปูพื้นกันเรื่องตัวตน (self) ของ Erving Goffman ว่า Goffman เองมองว่า self ไม่ได้ตายตัวแต่เปลี่ยนไปแต่ละสถานการณ์ (พื้นที่ เวลา ตัวบุคคล ประสบการณ์) และขึ้นอยู่กับเราว่าจะประเมินสถานการณ์ตอนนั้นอย่างไรและเลือกตัวตนแบบไหนออกมาใช้เพื่อให้คู่สนทนาหรือสังคมยอมรับ

ซึ่งตรงนี้ Goffmanจะเปรียบว่าเป็นเหมือนละครเวทีมีหน้าฉากที่เล่นตามบทบาทที่คนดูคาดหวังและในหลังฉากก็ถอดบทบาทนั้นทิ้งไปแต่หน้าฉากนี้ไม่ได้หมายความว่าเป็นการใส่หน้ากากเข้าหากันหรือทิ้งความเป็นตัวเองทิ้งไป ว่ากันง่าย ๆ คือไม่ได้หมายความว่าเมื่อตอนเราอยู่หน้าฉากเราจะสร้างตัวตนปลอม ๆ ขึ้นมามาหลอกคนอื่นแต่ที่เราแสดงออกมานั้นมันก็เป็นตัวตนของเราจริง ๆ ตลอดเวลา ไม่ว่าจะเป็นหน้าฉากหรือหลังฉาก แต่การแสดงออกในหน้าฉากนั้นเป็นการจัดการตัวเองให้คนอื่นรู้ว่าตัวเราเป็นใคร กำลังทำอะไรในเวลาอันสั้นเพื่อให้เกิดความไหลลื่นและสามารถคอนโทรลสถานการณ์นั้นได้

ตรงนี้เราจะเห็นว่า Jackie ต้องพยายามอย่างมากในการสร้างตัวตนใหม่กับทุก ๆ คนรอบตัวตั้งแต่การเป็นสตรีหมายเลข 1 ต่อไปกับคนในสังคมจนจบพิธีศพ การเลิกเป็นสตรีหมายเลขหนึ่งกับคนสนิทอย่างแนนซี่ที่ถึงกับย้ำจนเป็นโควทเท่ ๆ ในหนังอย่าง I’m not first lady anymore, you can call me Jackie การกลายเป็นแม่เลี้ยงเดียวกับลูกอีกสองคนแถมยังต้องพยามบอกลูกทั้งสองว่าพ่อตายแล้วโดยไม่พูดว่าตายอีก รวมถึงกลายสัญลักษณ์บางอย่างเพื่อสื่อถึงคนที่ลอบสังหารอย่างการไม่ยอมเปลี่ยนชุดที่เต็มไปด้วยคราบเลือดของสามีตัวเองและทุกสิ่งที่แสดงออกยังคงต้องออกมาเป็นตัวตนของ Jackie ในทุกบทบาทในทุกหน้าที่ที่ตัวเองแบกรับอยู่ซึ่งเมื่อออกไปหลังฉาก Jackie ยังคงเป็นคนเดิมทั้งใคร่ครวญทุกอย่างทุกช่วงเวลาของเหตุการณ์ที่เกิดเพียงแค่ไม่ต้องแสดงออกกับใครเท่านั้น

 ตัวตนการสร้างประวัติศาสตร์และการพังทลายตัวตนของ Jackie

การสร้างตัวตนและเล่น role play ของ Jackie ไม่ได้เกิดขึ้นแค่เพียงระดับบุคคลอย่างหัวข้อก่อนแต่ลามไปถึงการเล่นกับสังคมจนถึงการเมืองระหว่างประเทศและการสร้างตัวตนให้กับจอห์น เอฟ เคเนดี้ ด้วยทั้งระหว่างมีชีวิตและเสียชีวิต ทำให้ Jackie เองพิถีพิถันตั้งแต่การเลือกเสื้อผ้าในการสร้างตัวตน และตัว Jackie เองในการเขียนตัวเองในประวัติศาสตร์นั้นกลับกลายเป็นว่าต้องสร้างตัวตนในบทบาทสตรีหมายเลขหนึ่ง นำขึ้นมาก่อนและเฉลี่ยไปเป็นเมียและแม่ 

โดยการสร้างตัวตนนี้ Jackie เองก็เลือกที่จะสร้างด้วยการช่วยในการยืนยันในการสร้างความยิ่งใหญ่ของจอห์นเอฟ เคเนดี้ให้เท่ากับอับราฮัม ลินคอล์น โดยในหนังเราจะเห็นการสร้างตรงนี้ตั้งแต่การไล่ซื้อเฟอร์นิเจอร์ที่มีสตอรี่ของอดีตปธน.ที่ฉายในตอนตอนออกรายการ“A Tour of the White House with Mrs. John F. Kennedy” รวมถึงโควทระดับคำคมที่สมควรโดนขโมยไปใช้อย่าง “Objects and artifacts survive for far longer than people, they represent history, identity, and beauty

ซึ่งดูเหมือนว่า Jackie จะสร้างตัวตนให้ทั้งกับสามีและบ้าน(มร.เคเนดี้กับไวท์ เฮ้าส์) แต่จริง ๆ แล้วเป็นการเล่นในบทบาทสตรีหมายเลขหนึ่งคล้าย ๆ กับการเป็นหลังบ้านที่ดี ที่แม้แต่ตัว Jackie เองก็ไม่ได้มีความมั่นใจมาตั้งแต่ต้น (ช่วงก่อนถ่ายทำรายการออกอาการอย่างเห็นได้ชัดและนั่นเป็นหน้าฉากเดียวที่เป็นการเล่นละครอย่างเต็มตัว) เมื่อถึงช่วงจัดงานศพยิ่งตอกย้ำภาพเหล่านี้ให้ชัดขึ้นไปอีกและยังคงเต็มไปด้วยความเคลือบแคลงใจอยู่ตลอดเวลาด้วยกันว่าตัวเองทำถูกต้องหรือเปล่าในการจัดงานนี้เพราะเป็นการตีกันระหว่างตัวตนของแม่และตัวตนของสตรีหมายเลข1 รวมถึงตัวตนของสะใภ้บ้านเคเนดี้

หลายคนอาจจะมองว่าการเจ้ากี้เจ้าการนี้เป็นหน้ากากในการสร้างความยิ่งใหญ่ให้มร.เคเนดี้แต่จริงๆ แล้วหากมองไปยังตัวละครอื่นในตระกูลจะเห็นว่าตรงความเจ้ากี้เจ้าการ ความ perfectionist ที่แทบจะตลอดเวลานี้เป็นเหมือนตนตัวของตระกูลเคเนดี้มากที่สุดทั้งเพลง Camelot เพลงโปรดของมร.เคเนดี ความยิ่งใหญ่ความต้องให้ตระกูลถูกจดจำและความอย่ามายุ่งกับเรื่องภายในบ้านที่แสดงออกผ่านในบทของบ็อบบี้เคเนดี้ น้องชายของมร.เคเนดี้ซึ่งประสบการณ์และการปรับตัวของ Jackie ในการเป็นสะใภ้บ้านนี้ก็ถูกแสดงออกมาอย่างเต็มที่เมื่อก้าวมาแป็นสตรีหมายเลขหนึ่ง

เมื่อตัวตนที่ป็นมาตลอดของ Jackie ในช่วงเวลาเป็นปี ๆ กลับพังทลาย เราจะเห็นส่วนนี้ถูกใส่ลงมาตั้งแต่ฉากการสาบานตนของลินดอน บีจอห์นสัน บนเครื่องบินและมาขมวดจบในซีนที่คุยกับบาทหลวงก่อนจะไปทำพิธีที่สุสาน ซึ่งทั้งหมดนั้น Jackie ก็ยอมรับออกมาเองว่าที่ทำทั้งหมดนั้นไม่แน่ใจแล้วว่าเพื่อใครหรืออะไรกันแน่ ซึ่งความตายของมร.เคเนดี้ก็เป็นปัญหาให้กับ Jackie มากกว่าการเป็นหม้ายเพราะตัวตนที่คุ้นเคยในทุกด้านกลับพังทลายลงในเพียงไม่กี่วินาทีหลังจากกระสุนเจาะกระโหลกเข้าไปจนถึงหลังการคลานไปเก็บเศษกระโหลกที่เปิดออกที่กระจายไปอยู่บนกระโปรงท้ายรถ (ทำไมพออธิบายแล้วมันดูโหดกว่าในหนังอีก)