นาฏศิลป์อินเดีย (Classical Indian Dance)

เนื่องด้วยภาพยนตร์อินเดียที่กำลังกล่าวถึงมีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับการเต้นรำ จึงขอเริ่มต้นด้วยการทำความเข้าใจในเรื่องนาฏศิลป์อินเดียเสียก่อน เพราะคำว่า 'นาฏศิลป์' หมายถึง ศิลปะแห่งการร้องรำทำเพลง รวมไปถึงการละคร สำหรับนาฏศิลป์อินเดียนั้น มีความผูกพันกับคติความเชื่อและศรัทธาในศาสนา ดังที่ชาวฮินดูเชื่อว่านาฏศิลป์ถือกำเนิดตาม 'คัมภีร์ภารตะนาฏยศาสตร์' ซึ่งประพันธ์ขึ้นโดย 'พระภรตมุนี' ผู้ที่ได้รับพระราชทานนาฏลีลาจากพระพรหม และพระศิวะ ชาวฮินดูจึงยกย่องพระศิวะให้เป็น "นาฏราชา" หรือ พระราชาแห่งการฟ้อนรำ 

ตั้งแต่โบราณกาล นาฏศิลป์อินเดียเป็นมากกว่าการขยับร่างกาย แต่ถือเป็นการฝึกฝนวินัยและเป็นวิถีทางในการอุทิศตัวเองให้กับพระเจ้าผ่านงานศิลปะ ในยุคที่อินเดียตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษ อินเดียได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงทางด้านนาฏศิลป์ เนื่องจากวัฒนธรรมตะวันตกได้เข้ามาผสมผสานทำให้นาฏศิลป์ที่เป็นแบบฉบับในราชสำนักขาดการดูแลรักษา ต่อมาเมื่ออินเดียได้รับเอกราช จึงฟื้นฟูนาฏศิลป์ประจำชาติขึ้นมาใหม่ 

การเต้นรำของอินเดียมีมากมายหลายแบบ เพราะมีความแตกต่างกันออกไปในแต่ละรัฐ แต่นาฏศิลป์แบบดั่งเดิมที่อินเดียยึดถือเป็นแบบแผน และยกย่องว่าเป็นศิลปะประจำชาติจะมีเพียง 6-8 รูปแบบ ขึ้นอยู่กับการจัดประเภทของนักวิชาการ อันได้แก่ ภารตะนาฏยัม (Bharatnatyam) กถัก (Kathak) กถักกฬิ (Kathakali) มณีปุรี (Manipuri) กุจิปุดี (Kuchipudi) โอดิสซิ (Odissi) ศาสตริยา (Sattriya) และ โมหินีอัตตัม (Mohiniattam) นอกจากนี้ทางกระทรวงวัฒนธรรมของอินเดียจัดให้ ชะฮู (Chhau) ซึ่งมีการผสมผสานระหว่างนาฏศิลป์แบบดั้งเดิมกับระบำพื้นบ้าน รวมไว้เป็นอีกประเภทด้วย 

ตัวอย่าง การเต้นรำแบบ ภารตะนาฏยัม (Bharatnatyam)

ตัวอย่าง การเต้นรำแบบ กถัก (Kathak)

ตัวอย่าง การเต้นรำแบบ กถักกฬิ (Kathakali)

ตัวอย่าง การเต้นรำแบบ กุจิปุดี (Kuchipudi)

ตัวอย่าง การเต้นรำแบบ โอดิสซิ (Odissi)

ตัวอย่าง การเต้นรำแบบ โมหินีอัตตัม (Mohiniattam)

ตัวอย่าง การเต้นรำแบบ ชะฮู (Chhau)

การเต้นบังกรา (Bhangra)

ด้วยความหลากหลายทางวัฒนธรรมในอินเดีย นอกจากนาฏศิลป์ที่ได้เกริ่นมาข้างต้นแล้ว ก็ยังมีการเต้นรำในแบบอื่นๆที่ไม่ได้มาจากความเชื่อทางศาสนาฮินดูด้วยเช่นกัน ซึ่งหนึ่งในนั้นก็คือ "บังกรา" หรือ "บังครา" (Bhangra) และเป็นคำที่ปรากฏอยู่ในชื่อของภาพยนตร์เรื่อง "Bhangra Paa Le" อีกด้วย

"บังกรา" เป็นรูปแบบของดนตรีพื้นบ้านและการเต้นรำ มีต้นกำเนิดมาจากหมู่บ้านซึ่งตั้งอยู่ใน ภูมิภาคปัญจาบ (ประกอบด้วยดินแดนทางตะวันออกของประเทศปากีสถาน และทางเหนือของประเทศอินเดีย ซึ่งทางฝั่งปากีสถานประกอบด้วยแคว้นปัญจาบและบางส่วนของดินแดนนครหลวงอิสลามาบาด ทางฝั่งอินเดียประกอบด้วยรัฐปัญจาบ บางส่วนของรัฐหรยาณา รัฐหิมาจัลประเทศ‎ รัฐฉัตตีสครห์‎ จังหวัดชัมมู และบางส่วนของดินแดนนครหลวงเดลี) เมิื่อประมาณปลายคริสต์ทศวรรษ 1800 ตามที่เริ่มมีการบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ เพื่อเฉลิมฉลองในช่วงฤดูกาลเก็บเกี่ยว (ไวสาขี) แต่ในปัจจุบันมักเต้นกันในพิธีการเฉลิมฉลองต่างๆ เช่น งานเทศกาลรื่นเริง งานแต่งงาน งานขึ้นปีใหม่ เป็นต้น

บังกราเป็นการเต้นรำที่มีชีวิตชีวาและสร้างความบันเทิง เพราะใช้ดอล (Dhol) ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับกลองสองหน้าของไทยเรา และเครื่องเคาะต่างๆช่วยสร้างจังหวะที่สนุกสนาน โดยดัดแปลงท่าเต้นมาจากท่วงท่าในการเพาะปลูกไปจนถึงเก็บเกี่ยว นักเต้นทั้งหลายจะใช้การขยับช่วงไหล่และคอ ผสมการใช้เท้าในท่าเตะที่กระฉับกระเฉง มีการกระโดด และโค้งตัวไปตามเสียงการขับร้อง "โบลิยัน" (Boliyan) หรือโคลงกลอนในภาษาปัญจาบ 

บังกรามีต้นกำเนิดมาจากสังคมแห่งการกดขี่ ซึ่งยึดโยงกับการให้คุณค่าในความเป็นชายอย่างมากมาย โดยมีชุดค่านิยมที่ปรากฏให้เห็นผ่านการใช้แรงงาน การเกษตร ความจงรักภักดี อิสรภาพ ความกล้าหาญ ความอุตสาหะทางการเมืองและการทหาร พัฒนาการและการแสดงออกทางด้านพละกำลัง รวมไปถึงเกียรติยศของผู้ชาย แต่บังกรามีทั้งการแสดงที่เป็นธรรมเนียมปฏิบัติของผู้ชาย และการเต้นรำร่วมกันของผู้ชายและผู้หญิง

ตัวอย่าง การเต้นบังกราเพื่อเฉลิมฉลองวันไวสาขี

ตั้งแต่ทศวรรษที่ 50 เป็นต้นมา รูปแบบการเต้นบังกราในปัญจาบ ค่อยๆเปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆ มีการผนวกท่าเต้นบังกราแบบดั้งเดิมกับการเต้นรำพื้นบ้านของชาวปัญจาบในรูปแบบอื่นๆ เช่น ลุดดี (Luddi) ฌูมาร์ (Jhumar) ดามาล (Dhamal) และ กิดดาห์ (Giddha) เป็นต้น 

ในช่วง 30 ปีที่ผ่านมา การเต้นบังกราเป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลายไปทั่วโลก มีการจัดแข่งขันเต้นบังกราขึ้นทั้งในอินเดียและในระดับนานาชาติ มีการนำดนตรีแนวฮิปฮอป เฮาส์ และเร็กเก้ มาผสมผสาน จนกลายเป็นวัฒนธรรมร่วมสมัยของคนเอเชีย และมีการนำบังกราไปเป็นท่าเต้นออกกำลังกายตามศูนย์ฟิตเนสต่างๆทั้งในอินเดียและต่างประเทศ แม้ว่าท่าท่างการเคลื่อนไหวในการเต้นบังกราได้ถูกปรับเปลี่ยนไปตามกาลเวลา แต่ทั้งนี้ก็ยังคงไว้ซึ่งเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมและประเพณีของชาวปัญจาบ 

ในปัจจุบัน เราจะเห็นว่าบังกรามีอิทธิพลของต่อโลกของบอลลีวู้ดอย่างชัดเจน เพราะมีการนำเพลงของเหล่าศิลปินบังกรามาใช้ประกอบภาพยนตร์ฟอร์มยักษ์หลายเรื่องจนเป็นที่นิยม 

ตัวอย่าง การเต้นบังกราแบบดั้งเดิม กับ แบบร่วมสมัย

การแสดงบังกรา ในช่วงการพักครึ่งของการแข่งขัน NBA

ตัวอย่าง การเต้นบังกราในหนังบอลลีวู้ด เรื่อง "Badhaai Ho"

Bhangra Paa Le : บังครา เริงระบำฉ่ำชีวิต

ภาพยนตร์อินเดียเรื่อง "Bhangra Paa Le" (บังกราปาเล) เป็นชื่อในภาษาฮินดี แปลว่า มาเต้นบังกรากันเถอะ ซึ่งสามารถรับชมได้ทาง Netflix Thailand ในชื่อภาษาไทยว่า "บังครา เริงระบำฉ่ำชีวิต" 

- ข้อมูลทั่วไป - 

• ผู้กำกับ : สเนฮา เทารานี (Sneha Taurani)
• นักแสดงนำ: ซันนี่ เคาชาล (Sunny Kaushal) และ รุกชา ดิลลอน (Rukshar Dhillon)
• ประเภท: สร้างแรงบันดาลใจผสมดราม่าสะเทือนอารมณ์ และปนตลกนิดหน่อย
• ออกฉาย: มกราคม 2020 (พ.ศ. 2563)
• เรื่องย่อ: เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับนักเต้นบังกราสองยุคสมัยในรัฐปัญจาบ นั่นคือรุ่นปู่ ในช่วงปี 1944 (พ.ศ. 2487) และรุ่นหลานที่เป็นยุคสมัยปัจจุบัน (พ.ศ. 2562) ซึ่งมีความมุ่งมั่นตั้งใจจะนำทีมนักเต้นบังกราไปแข่งขันบนเวทีระดับโลกให้ได้ตามที่ฝันไว้ แต่เส้นทางก็ไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบเมื่อต้องมาเจอกับทีมของอีกมหาวิทยาลัยที่เป็นคู่แข่งตลอดกาล จนเกิดการประชันกันอย่างสูสี

* Disclaimer : ตั้งแต่ย่อหน้านี้ไป มีการสปอยล์บางส่วนของหนัง แต่ว่า ต่อให้รู้อะไรไป ก็คาดเดาพลอตเรื่องทั้งหมดไม่ได้ ต้องไปดูอยู่ดี *

รีวิว : Bhangra Paa Le

"ความขัดแย้งที่ตัวละครทั้งสองเผชิญนั้นมีความแตกต่างกัน ความท้าทายที่สุดคือการถ่ายทำทั้งสองตัวละครในวันเดียวกัน แต่ก็ถือว่าเป็นการเติมเต็มประสบการณ์ ทำให้ผมได้เรียนรู้อะไรมากมาย ผมเพียงแค่เข้าถึงตัวละครของผมแต่ละคนที่ไม่เหมือนกัน อุดมคติของพวกเขานั้นต่างกันมาก ตัวอย่างเช่น จั๊กกี เป็นคนหัวรั้น แต่กัปตานไม่ใช่ แม้ว่าพวกเขาทั้งคู่ต่างหลงใหลในสิ่งที่พวกเขาศรัทธา สิ่งแรกที่ผมกับผู้กำกับทำในขณะเตรียมตัวสำหรับภาพยนตร์เรื่องนี้ คือวางลักษณะความแตกต่างและความคล้ายคลึงกันของพวกเขา นอกเหนือจากการสร้างความมั่นใจว่าภาษากาย และกริยาท่าทางของพวกเขาดูแตกต่างอย่างชัดเจนแล้ว สิ่งสำคัญคือต้องรู้ว่าพวกเขารู้สึกอย่างไรด้วย"  (India TV Entertainment Desk, 2019)

"การเป็นคนปัญจาบ ทำให้ผมเป็นนักเต้นบังกราที่ดีใช้ได้ตั้งแต่ยังเด็ก แต่การแสดงบนเวทีกับทีมงานนั้นแตกต่างออกไปโดยสิ้นเชิงผมต้องเรียนรู้จากการแกะท่าเต้น ปรับเปลี่ยนท่าทาง และการเคลื่อนไหวของเข่าผมฝึกอยู่สี่เดือนโดยนักออกแบบท่าเต้น มันดูเหมือนว่าจะง่ายแต่ทางเทคนิคนั้นไม่เลย 'Bhangra Paa Le' ไม่ได้เป็นแค่หนังแนวเต้นที่เน้นการแข่งขัน แต่จริงๆแล้วมันคือเรื่องราวที่งดงามเกี่ยวกับสายใยจากรุ่นสู่รุ่น ผมจำได้ว่าตอนที่ผมกำลังถ่ายทำฉากเต้นตอนแรกๆในส่วนของคุณปู่ ผมตั้งใจจะเต้นด้วยเท้าเปล่า เพราะนั่นคือการแสดงบังกราแบบดั้งเดิม แต่สิ่งที่ไม่คาดคิดคือมันร้อนมากและพื้นก็ปกคลุมไปด้วยทราย ผมทำผ่านในเทคเดียวแต่มันก็จบลงที่เท้าของผมเป็นแผลพุพอง" (The New Indian Express,2020)

จุดด้อย: เพราะเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับการเต้น ทำให้หนังเรื่องนี้มีบทพูดน้อยเกินไป สำหรับหนังที่มีความยาว 2 ชั่วโมง จะเห็นว่าฉากส่วนใหญ่ในหนังจะนำเสนอการร้องและเต้น โดยเฉพาะการแข่งขันที่มีหลายทีมติดต่อกัน อาจทำให้ผู้ชมรู้สึกเบื่อเอาได้ เราคิดว่าผู้ชมอาจจะคาดหวังถึงการเข้าฉากร่วมกัน หรือบทพูดที่ลึกซึ้งระหว่างนักแสดงนำชายและหญิงเพื่อความสมจริงของเนื้อเรื่องมากกว่านี้ อีกทั้งเนื้อเรื่องบางส่วนคาดเดาได้ง่ายว่าจะลงเอยอย่างไร จึงแทบไม่ต้องลุ้นอะไรมากมาย 

อ้างอิง :