ปักกิ่งอันสงบเย็นนี้ก่อความหลังของรพินทร์ผ่านเรื่องราวมากมายที่อบอวลด้วยความรักแบบมนุษยธรรม ความมีไมตรีต่อเพื่อนมนุษย์ และสถานที่แห่งนี้ทําให้เขาได้พบกับผู้คนหลายเชื้อชาติ ต่างศาสนา แม้ว่าจะมีที่มาต่างกัน แต่ระพินทร์ก็มอบความสัมพันธ์ที่ดีให้แก่พวกเขา ไม่ว่าจะเป็น วารยา ราเนฟสกายา หรือ วลาดิมีร์ รวมไปถึงตัวละครอีกมากมายที่เข้ามาร่วมกันก่อความหลัง และผู้คนเหล่านี้ก็ได้สร้างมุมมองที่ลึกซึ้งต่อมนุษย์ให้แก่ระพินทร์อย่างประเมินค่าไม่ได้
หากแต่โชคไม่ใช่ทั้งหมดของระพินทร์ เขาหาได้จํานนต่อมันอย่างหมดรูป ด้วยความที่เป็นคนช่างคิด ช่างพิจารณาถึงสภาวะรอบตัวอย่างรอบคอบ เขาจึงมักตั้งคําถามกับการเปลี่ยนแปลง ไม่ว่าจะชีวิตส่วนตัว สังคม หรือการเมือง เขาไม่เพียงแต่ใคร่ครวญถึงปัญหาอย่างเดียวเท่านั้น แต่ยังพยายามหาทางออกด้วยตนเองเพื่อแก้ปัญหาความทุกข์ยากของประชาชนด้วย โดยเฉพาะข้อเสนออันโดดเด่นทางสังคมการเมืองเรื่องการจัดตั้งสหกรณ์ที่ทั้งระพินทร์ และตัวของผู้เขียนอย่างสด กูรมะโรหิต ได้อุทิศชีวิตให้ตราบเท่าวาระสุดท้าย

                   วารยาจึงเป็นภาพแทนของประชาชนคนหนึ่งซึ่งถูกโชคชะตาย่ำยีจนเกือบจะปลิดชีวิตในโลกนี้ของตนด้วยลูกปืน และเป็นภาพแทนของประชาชนที่ยึดมั่นในการทําความดีแต่กลับไม่ได้รับความดีนั้นตอบแทน สิ่งที่ตอบแทนเธอมาตลอดคือความเศร้าโศกที่สะท้อนผ่านแววตาใสซื่อของเธอ วารยาเกือบจะถอดใจและมุ่งไปสู่เส้นทางชีวิตที่เลวร้าย แต่กลับมีไมตรีจิตของกัลยาณมิตรอย่างระพินทร์รองรับชีวิตที่พังทลายของเธอไว้ด้วยใจที่เปี่ยมด้วยมนุษยธรรม ระพินทร์ผู้มองโลกและมองคนอย่างลึกซึ้งได้ศึกษาชีวิตของวารยา รวมถึงพยายามเข้าใจเธออย่างแท้จริงตามระเบียบของบุคคลที่ได้บอกเล่าไว้ว่าเขาคือ “นักศึกษาชีวิต” ผู้ชอบเข้าใจความเป็นมนุษย์ วารยาจึงใช้ชีวิตต่อไปด้วยความสงบนิ่งและหวังจะซึมซาบเข้าไปในหัวใจของระพินทร์บ้าง แต่ด้วยความแตกต่างทางเชื้อชาติ ศาสนา และความตั้งใจของวลาดิมีร์ที่ต้องการให้เธอหลุดพ้นจากความรักความใคร่ทั้งปวง ทําให้ระพินทร์จําต้องแยกจากชีวิตของตนกับวารยาและปล่อยให้เธอได้เริ่มชีวิตใหม่ที่สวยงาม ความรักใคร่ของมนุษย์เป็นสิ่งที่ยิ่งใหญ่           แต่ระพินทร์เลือกที่จะทิ้งและประคองความรักนั้นให้เป็นความรักเยี่ยงมนุษยธรรม

                     วลาดิมีร์ ซึ่งเป็นพ่อของวารยา เป็นอีกตัวละครหนึ่งที่พบได้ยากยิ่งในนวนิยายทั่วไป วลาดิมีร์เป็นญาติเพียงคนเดียวที่เหลืออยู่ในชีวิตของวารยา เมื่อเขาเห็นว่าเธอต้องทํางานหาเงินเลี้ยงดูพ่อผู้แก่เฒ่าอย่างเขา เพื่อสละความทุกข์ยากที่หนักหนาสําหรับลูกสาว เขาจึงตัดสินใจปลิดชีวิตของ    ตัวเองด้วยการยิงปืนเข้าที่ขั้วหัวใจและทรุดแทรกอยู่ภายใต้แผ่นหิมะแห่งนครปักกิ่ง เรื่องราวความรัก  ระหว่างวลาดิมีร์และวารยาเป็นเพียงเศษเสี้ยวหนึ่งของความสัมพันธ์ในเรื่อง หากมองอย่างผิวเผินอาจเห็นว่า วลาดิมีร์ได้ทอดทิ้งลูกสาวที่เหลืออยู่เพียงคนเดียวไว้ในโลกที่โหดร้ายและกัดกร่อนเธอจนแทบไม่หลงเหลือความเป็นคน แต่เมื่อพิจารณาดูให้ละเอียด จะเห็นว่าวลาดิมีร์มิได้ตัดช่องน้อยแต่พอตัว แต่เขาเชื่อว่าเมื่อตัดตัวเองซึ่งเป็นบ่วงหนึ่งที่ทําให้ลูกสาวต้องใช้ชีวิตอย่างทุกข์ยากออกไป วารยาจะได้มีชีวิตใหม่ที่สุขสงบขึ้น

                   ข้อเสนอต่อสังคมการเมืองของ สด กูรมะโรหิตก็เช่นกัน สดได้เล่าถึงเรื่องราวการเมืองและสังคมซึ่งเกิดขึ้นในยุคสมัยนั้นไว้ผ่านตัวละครระพินทร์ด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ประเด็นที่สร้างความขัดแย้งให้กับหลายฝ่ายอย่าง “ความเสมอภาค” ในความตอนหนึ่ง ระพินทร์บอกเล่าถึงความเสมอภาคในยุคสมัยนั้นผ่านข้อความที่ว่า
                    ปัญหาเรื่องสันติภาพและความเสมอภาคซึ่งเป็นปัญหาสําคัญในสมัยนั้น ยังคงเป็นปัญหาสําคัญที่พบเห็นได้อย่างชัดเจนในสมัยนี้ การแบ่งแยกชาติพันธุ์ การแบ่งชนชั้น และสีผิว ล้วนเป็นสิ่งที่ สด กูรมะ โรหิตได้พูดถึงเมื่อแปดสิบกว่าปีที่แล้ว งานเขียนชิ้นนี้จึงไม่ได้ล้าหลังไปแต่อย่างใด หากแต่เป็นการหมุนเวียนกลับมาให้มนุษยชาติได้ประสบพบเจออีกครั้งไม่ต่างจากฤดูกาล จะต่างกันก็แต่เพียงว่า เขาหาใช่ผู้ที่เฝ้าดูฤดูกาลใต้แดดร้อนจ้าหรือปล่อยให้เสื้อผ้าเปียกปอน แต่ได้เสนอทางออกต่อหนทาง  สุดโต่งทั้งหลายผ่านสหกรณ์อันเป็นฉัตรกางกั้นชั้นดีสําหรับมวลมนุษยชาติที่ประสงค์จะมีสันติภาพ  ความเสมอภาค และเสรีภาพ รวมถึงเป็นรากฐานที่มั่นคงให้แก่การปกครองระบอบประชาธิปไตยไม่ว่าจะยุคสมัยใดอีกด้วย

                   ท้ายที่สุด ไม่ผิดนัก หากเราจะกล่าวว่า ปักกิ่ง นครแห่งความหลัง หาใช่เพียงนวนิยาย     ย้อนยุคที่อบอวลไปด้วยสายสัมพันธ์หอมกรุ่นของหนุ่มสาวท่ามกลางความขัดแย้งที่กําลังคุกรุ่น ซึ่งเล่าโดยชายหนุ่มผู้เข้าอกเข้าใจต่ออีกฝ่ายซึ่งกําลังทุกข์ยาก แต่นวนิยายเรื่องนี้กำลังพูดถึงสายสัมพันธ์ที่    ยิ่งใหญ่ระหว่างมนุษย์ซึ่งสด กูรมะโรหิตนิยามว่าคือ “มนุษยธรรม” ภายใต้เรื่องเล่าที่บรรยายถึงการกดขี่แก่งแย่งและสภาพสังคมที่กําลังจะเปลี่ยนแปลงทางการเมืองอย่างสุดโต่งในนวนิยาย สดได้สร้างสรรค์ให้ระพินทร์พยายามหาทางออกจากความอดอยากยากเข็ญของประชาชนที่ทุกข์ยากอยู่ในขณะนั้น ไม่ใช่เพียงแค่สําหรับวารยาผู้น่าสงสาร แต่เป็นทางออกให้กับโลกทั้งใบผ่านข้อเสนออันหนักแน่นเรื่องสหกรณ์ซึ่งสอดรับกับแนวคิดของสดในโลกความเป็นจริง นี่จึงไม่ใช่นิยายที่บันทึกเรื่องความรัก ความหลัง       แต่เป็นมนุษยธรรมที่คนคนหนึ่งจะสามารถทําเพื่อคนคนหนึ่งได้ และสด กูรมะโรหิตได้แปรมนุษยธรรมนั้นเป็นประโยชน์แก่มวลมนุษยชาติ ดังนั้น จึงไม่แปลกหากจะกล่าวว่า เรื่องเล่าและข้อเสนอของ “สด”    ก็จะยัง “สดใหม่” เสมอในบรรณพิภพและสังคมนี้
บรรณานุกรม
© สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ (ฉบับเพิ่มเติม) พ.ศ. 2558 เผยแพร่เพื่อประโยชน์ทางวิชาการเท่านั้น

ข้อเขียนนี้เป็นส่วนหนึ่งในหนังสือ “เขียนเล่นเป็นเรื่อง” รวมผลงานสร้างสรรค์ของนิสิตภาควิชาภาษาไทย ซึ่งเป็นผลงานลำดับที่ 3 ในหนังสือชุด “วิชญมาลา” รวมผลงานด้านภาษาและวรรณคดีไทย จัดทำโดย ภาควิชาภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ตีพิมพ์ครั้งแรกเมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ.2563
อ่านฉบับ E-book ได้ที่ .....


ข้อมูลเกี่ยวกับผู้เขียน:               จิรภัทร บุณยะกาญจน
ภาพประกอบ:                             จุฬารัตน์ กุหลาบ
บรรณาธิการต้นฉบับ:                หัตถกาญจน์ อารีศิลป
กองบรรณาธิการ:                       ธัญวรัตม์ วงศ์เรือง บุษกร บุษปธำรง วรนุช ขาวเกตุ
                                                     ธีรศักดิ์ คงวัฒนานนท์ จุฬารัตน์ กุหลาบ