[お疲れ Otsukare] "ความเหนื่อยล้าที่เธอต้องเผชิญ ฉันรับรู้มันได้นะ" - ขยายเรื่อง(เล่า)เล็กให้เป็นเรื่องใหญ่

ช่วงที่ผ่านมาเป็นช่วงสอบมิดเทอมของมหาลัยค่ะ
เห็นเพื่อนหลายคนอดหลับอดนอนอ่านหนังสือ
ติดต่อกันจนแทบไม่เป็นผู้เป็นคนเลย

ในช่วงเวลาแบบนี้ บางคนเลือกบ่นระบาย
ความเครียดออกมาผ่านโซเชียลมีเดีย
ในขณะที่บางคน แม้ไม่พูดอะไร แต่เมื่อเจอกันก็รับรู้ได้
ว่ามันน่าจะทำให้เขารู้สึกเหนื่อยอยู่ไม่น้อย
ไม่ว่าจะแบบไหน ก็รู้สึกได้ว่าแต่ละคน
คงกำลังเจอกับช่วงเวลาที่เหนื่อยมากอยู่แน่ๆ

เห็นเพื่อนเป็นแบบนี้ หลายครั้งก็คิดอยากเดินเข้าไปบีบมือ
หรือกอดเพื่อนแน่นๆ แล้วพูดให้กำลังใจให้หายเหนื่อย
ซึ่งในเวลาแบบนี้ เรามักจะเกิดความรู้สึก
อยากพูดวลีหนึ่งในภาษาญี่ปุ่นขึ้นมาค่ะ
มันคือคำว่า「お疲れ」(Otsukare) หรือ
「お疲れさまでした」(Otsukaresamadeshita)
ซึ่งพบเจอได้บ่อยมากในภาษาญี่ปุ่น

วลีนี้แปลเป็นภาษาไทยได้ยาก เพราะไม่มีถ้อยคำไหน
ในภาษาไทยที่จะมารองรับได้อย่างตรงตัว
เวลาดูหนังหรือซีรีส์ญี่ปุ่น เราจะพบเห็นคำแปลวลีนี้
อย่างหลากหลาย แต่ถ้าให้ใกล้เคียงที่สุด เห็นทีจะเป็น
คำว่า "ขอบคุณที่เหนื่อยยาก" ค่ะ

คำว่า otsukare เป็นข้อความที่ปรากฎในสติกเกอร์ไลน์ญี่ปุ่น
เยอะเป็นอันดับต้นๆ เลยค่ะ เพราะว่าการเอ่ยปากพูดคำว่า otsukare
นั้นแทบจะเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตประจำวันของคนญี่ปุ่นนั่นเองค่ะ

ถ้าถามว่าแปลว่าอะไร อาจจะลำบากใจอยู่สักหน่อย
แต่ถ้าถามว่าใช้อย่างไร เราอยากลองเล่าให้ฟังแบบนี้ค่ะ

ー เดินสวนกับคนในบริษัทในเวลางาน
ประโยคที่พนักงานในบริษัทจะเลือกทักทายกัน
ไม่ใช่คำว่าสวัสดี แต่เป็นคำว่า "โอะทสึคาเระซามะ"
(วันนี้ก็เหนื่อยหน่อยนะคะ)

ー นาฬิกาชี้บอกเวลาสามทุ่ม ในที่สุดโปรเจกต์
ที่เคี่ยวเข็ญกันมายาวนานก็เสร็จสิ้นลงเสียที
หันไปบอกเพื่อนร่วมทีมที่ร่วมเหนื่อยยากกันมานานว่า
"โอะทสึคาเระซามะเดชิตะ"
(ขอบคุณที่เหนื่อยยากนะ - ในรูปอดีตด้วยนะ
เพราะเป็นเรื่องที่สิ้นสุดลงแล้ว)

ー พิธีกรประกาศรางวัลห้องที่แข่งขันชนะเลิศในงานกีฬาสี
ท่ามกลางเสียงเฮเกรียวกราวของเหล่าเด็กม.ปลาย
วัยรุ่นนับสิบคนกระโดดกอดกันกลมพร้อมตะโกนคำว่า
"มินนะ โอะทสึคาเระ!" (เหนื่อยหน่อยนะทุกคน!)

ー เสียงประตูบ้านปิดลง พร้อมถ้อยคำเอ่ยให้รู้ว่ากลับมาแล้ว
ชายหนุ่มโยนเสื้อสูทและกระเป๋าใส่เอกสารไปอีกฝั่ง
ของห้อง เดินอย่างอ่อนแรงมาทิ้งตัวลงนั่งที่ปลายโซฟา
แฟนสาวขยับเข้ามาใกล้ รับรู้ได้ถึงความเหนื่อยอ่อน
ของอีกฝ่าย ยิ้มให้บางๆ พร้อมกล่าวอย่างอ่อนโยน
"โอะทสึคาเระ" (ขอบคุณที่เหนื่อยนะวันนี้)

หลากหลายอารมณ์ความรู้สึก ในหลากหลายสถานการณ์
ที่เราสามารถเอ่ยปากพูดคำว่า Otsukare ได้

จะเห็นได้ว่า Otsukare เป็นวลีที่ใช้ได้กับหลากหลาย
อารมณ์ความรู้สึก ในหลากหลายสถานการณ์มากจริงๆ ค่ะ
ตั้งแต่การทักทายเพื่อนร่วมงานเมื่อเดินผ่านกันในบริษัท
ขอบคุณรุ่นพี่ที่ทำงานพาร์ตไทม์ด้วยกันก่อนแยกย้าย
ไปจนถึงคุณแม่ที่กระซิบบอกลูกสาวชั้นม.6
ที่อ่านหนังสือจนฟุบหลับไปที่โต๊ะ

ไม่ว่าจะสถานการณ์ไหน จะแปลความหมายของวลีนี้อย่างไร
สิ่งสำคัญคือความรู้สึกของผู้กล่าว ที่อยากถ่ายทอด
ความรู้สึกขอบคุณต่อความพยายามของอีกฝ่าย

"ฉันอาจจะไม่รู้ว่าเธอพบเจออะไรมา
หรือต้องผ่านอะไรมาบ้าง แต่อยากให้รู้นะว่า
ฉันมองเห็นและรับรู้ถึงความพยายาม
ของเธอ และอยากขอบคุณเหลือเกิน
ที่เธอพยายามต่อสู้มาจนถึงตอนนี้"
สำหรับเราแล้ว นี่น่าจะเป็นความหมาย
ที่ใกล้เคียงที่สุดของวลีนี้แล้วค่ะ

.........................................................................................

คงไม่แปลกเท่าไร ถ้าเราจะรู้สึกจั๊กจี้หรือประดักประเดิกเขิน
หากมีเพื่อนคนไทยมาบอกเราว่า"เหนื่อยหน่อยนะ"
หรือ "ขอบคุณที่เหนื่อยนะวันนี้"
เพราะเจ้าวลีนี้ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อรองรับบริบทการใช้งาน
ของสังคมอื่นที่แตกต่างจากเรา
และมันฟังดูไม่คุ้นหูเสียเท่าไรเลยในสังคมไทยเรา

แต่บางครั้งก็อดคิดไม่ได้ว่า ในเวลาที่เราเหนื่อย
บางทีคำว่า "สู้ๆ นะ" หรือ "เดี๋ยวมันก็ผ่านไปน่า"
ที่มักได้ยินบ่อยในภาษาไทย อาจไม่ใช่คำที่น่าฟังเท่าคำว่า
"ขอบคุณนะที่เหนื่อยยาก" ก็เป็นได้
เพราะมันทำให้พลอยรู้สึกว่า คนที่เอ่ยคำนี้
เขาใช้หัวใจเพื่อมารับรู้เรื่องราวของเราจริงๆ นะ

ทั้งเวลาที่เห็นเพื่อนกำลังเผชิญกับช่วงเวลาที่น่าเหนื่อยใจ
ตอนที่พลอยดีใจกับเพื่อนไปด้วย เมื่อเห็นเขาประสบ
ความสำเร็จ หรือผ่านพ้นช่วงเวลาที่เหนื่อยยากไปได้
ก็อยากเดินเข้าไปบอกว่า โอะทสึคาเระ นะเธอ
เพราะมันคือคำสั้นๆ ที่รวบรัดความรู้สึกของเราที่ว่า
เก่งมากนะ ขอบคุณนะที่เธอพยายามมาจนถึงตอนนี้ เอาไว้

จริงอยู่ที่ในภาษาไทยไม่มีวัฒนธรรมการพูดถ้อยคำแบบนี้
แต่มันคงจะดีไม่น้อยเลยนะ ถ้าเราจะมาร่วมบอกขอบคุณ
คนรอบข้าง ทั้งที่ร่วมพยายามมาด้วยกัน และกำลังจะร่วม
เดินทางกันต่อไปในเส้นทางข้างหน้า

.
.
.
ถึงทุกคนที่อ่านมาจนถึงตรงนี้
โอะทสึคาเระซามะเดส :-)