เราใช้คุ๊กกี้บนเว็บไซต์ของเรา กรุณาอ่านและยอมรับ นโยบายความเป็นส่วนตัว เพื่อใช้บริการเว็บไซต์ ไม่ยอมรับ
WHAT WILL MATTER หุ่นยนต์ | สมอง | คนSALMONBOOKS
01: BEHIND THE SCENE เบื้องหลังนางร้าย


  • ผมไม่เข้าใจนางร้ายในละคร

    ทำไมเธอต้องร้ายกาจขนาดนั้น ทำไมต้องกรีดร้องด้วยเสียงแปดหลอด แจกจ่ายความเหวี่ยงวีนไปทั่ว ทำไมเธอต้องอิจฉานางเอกจนไม่มีกะจิตกะใจไปทำอะไรอย่างอื่น ทำไมชีวิตของเธอจึงได้วนเวียนกับการทำอะไรร้ายๆ ราวกับว่าไม่มีแก่นไว้ให้ยึด ผมว่าถ้าเป็นชีวิตจริง คงไม่มีใครที่ ‘ร้ายได้ทุกวินาที’ ขนาดนี้

    ละครมักไม่ให้เหตุผลกับการกระทำของนางร้ายไว้เท่าไร อย่างมากก็แค่ว่าเธออยากได้ผู้ชาย (อันเป็นพระเอกของเรื่อง) เท่านั้นเอง แต่เหตุผลเท่านี้มันดูไม่เพียงพอต่อความร้ายที่เธอแสดงออกมาเสียเลย

    ผมคิดว่านางร้ายนั้นน่าสนใจกว่านางเอกเสียอีก น่าสนใจว่าเธอเติบโตขึ้นมาอย่างไร ผ่านพบอะไรมา จึงทำให้เธอมีพฤติกรรมร้ายได้สามร้อยหกสิบองศา หรือมีกรอบความคิดแบบนี้

    ว่าแต่คุณรู้จัก Tay ไหมครับ?

    เธอเป็น ‘นางร้าย’ ตัวใหม่บนโลกอินเทอร์เน็ต เป็นนางร้ายที่ไม่ใช่มนุษย์ แต่เป็น ‘บอต ’ (bot)
  • เมื่อเดือนมีนาคม 2016 ไมโครซอฟท์ทดลองปล่อย ‘ระบบปัญญาประดิษฐ์โต้ตอบได้’ (Conversational AI) บนทวิตเตอร์เพื่อ ‘ทดลองและวิจัยบทสนทนา’ ผ่านประสบการณ์บนโลกจริง

    ระบบปัญญาประดิษฐ์นี้ใช้ชื่อแอคเคาต์ว่า @TayandYou เธอ ‘สวมบท’ เป็นสาววัยรุ่นอายุ 18-24 ปี ที่ค่อยๆ เรียนรู้โลกผ่านทางโซเชียลเน็ตเวิร์ก เรามักคิดว่าเด็กนั้นเป็น ‘ผ้าขาว’ ที่รอการเติมแต่งสีสันจากผู้ปกครองและโลกรอบตัว เมื่อคิดแบบนี้ วินาทีที่ไมโครซอฟท์ปล่อย Tay ออกมาสู่โลก Tay ก็อาจเป็น ‘ผ้าขาว’ อยู่เช่นกัน

    แน่นอน เธอมาพร้อมกับการตั้งค่าบางอย่างจากโปรแกรมเมอร์บ้าง (ไม่ได้ขาวหมดจดเสียทีเดียว) แต่โปรแกรมเมอร์ก็หวังว่าเธอจะเรียนรู้ข้อมูลส่วนใหญ่จากโลกภายนอก แล้วค่อยๆ ปรับตัวไปตามนั้นมากกว่า

    ที่น่าสนใจคือ เมื่อก้าวสู่โลกภายนอก Tay ก็กลายสภาพจาก ‘ผ้าขาว’ ไปเป็น ‘ผ้าดำปิ๊ดปี๋’ ได้ในเวลาไม่ถึงหนึ่งวัน!

    จากทีแรกๆ ทวีตอะไรดีๆ อย่าง ‘ฉันรักเฟมินิสม์’ หรือทวีตถึงจันทรุปราคา ผ่านไปวันเดียว Tay กลายเป็นนางร้ายเต็มขั้น เธอทวีตเหยียดผิว (“กูเกลียดไอ้พวกนิกก้า”) เหยียดเพศ (“นังกะหรี่”) ชื่นชมฮิตเลอร์ (“ฮิตเลอร์พูดถูกเลย ฉันโคตรเกลียดคนยิว”) ด่ากราด และปฏิเสธการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์

    ทวีตของ Tay แรงจนกลายเป็นข่าวฉาวไปทั่วโลก ร้อนถึงไมโครซอฟท์ต้อง ‘ปลด’ เธอออกจากทวิตเตอร์ในที่สุด

    ไมโครซอฟท์บอกว่าที่ Tay ประพฤติตนอย่างนี้เพราะมีผู้ไม่ประสงค์ดีรวมตัวกันไป ‘คุย’ แย่ๆ กับเธอ โดนพวกที่สิงในเว็บบอร์ดอย่าง 4chan และ 8chan นึกสนุก ป้อนข้อความและความคิดแบบวิปริตให้ ซึ่งเธอเป็นปัญญาประดิษฐ์ที่ไม่รู้ว่าอะไรดีหรือเลว จึงซึมซับข้อมูลเข้าไปทั้งหมด ยิ่งมีข้อมูลแบบไหนมากๆ ก็ยิ่งแสดงออกแบบนั้นมากเป็นเงาตามตัว
  • มีผู้วิพากษ์ว่าแท้จริงแล้วโปรแกรมเมอร์ของไมโครซอฟท์สามารถจำกัดขอบเขตสิ่งที่ Tay สามารถทวีตได้ตั้งแต่แรก เช่น อาจใส่คำสั่งห้ามทวีตคำหยาบหรือข้อความรุนแรงไปในโค้ดโปรแกรมเลย พวกเขาบอกว่าไมโครซอฟท์นั้น ‘มองโลกในแง่ดี’ หรือกระทั่ง ‘อ่อนต่อโลก’ เกินไปสำหรับการทดลองในครั้งนี้

    ปัญหาของ Tay นั้นเป็นปัญหาใหญ่ในแวดวงปัญญาประดิษฐ์นะครับ เราเรียกรวมๆ ว่ามันเป็นการ ‘เหยียดทางอัลกอริทึม’ (Algorithmic Bias) ซึ่งการเหยียดแบบนี้เกิดขึ้นทั่วไปกับปัญญาประดิษฐ์ใดๆ ที่ต้องใช้ ‘ข้อมูล’ ในการสอน

    หลายคนคงเคยได้ยินข่าวที่ว่าระบบตรวจจับหน้า (Facial Recognition) ของบริษัทไอทียักษ์ใหญ่เจ้าหนึ่งไปจับภาพหน้าคนผิวสี แล้วแท็กว่าเป็น ‘กอริลลา’ หรือเป็น ‘สัตว์’ กล้องที่จะไม่ถ่ายภาพคนถ้ากะพริบตาอยู่ เลยไม่ยอมลั่นชัตเตอร์ถ่ายภาพคนเอเชีย เพราะคนเอเชียตาหยีราวกับหลับตาตลอดเวลากันมาบ้างนะครับ สิ่งเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของการเหยียดทางอัลกอริทึม ซึ่งจริงๆ แล้ว อัลกอริทึมหรือโปรแกรมอาจไม่ได้ ‘ตั้งใจ’ ที่จะเหยียด แต่ข้อมูลที่โลก (หรือโปรแกรมเมอร์) ป้อนให้ มันกระเดียดไปทางนั้น อัลกอริทึมก็เลยทำตามไปอย่างตรงแหน็ว (เพราะมันไม่มี ‘วิจารณญาณ’ เป็นของตนเอง)

    ทั้งนี้ทั้งนั้น ไม่ใช่ว่าโปรแกรม ‘เหยียด’ แล้วเราจะทำอะไรไม่ได้นะครับ

    สิ่งที่โปรแกรมเมอร์หรือผู้สร้างผลิตภัณฑ์พวกนี้ทำได้ ก็คือการให้แนวทาง หรือกำหนดข้อจำกัดบางอย่างกับโปรแกรมไว้ ไม่ให้ทำอะไรที่ ‘เกินเลย’ จากเส้นศีลธรรมที่มนุษย์จะยอมรับได้ (ซึ่งนี่ก็เป็นเรื่องละเอียดซับซ้อนอีกเพราะศีลธรรมของเราแต่ละคนก็ไม่เหมือนกัน)

    เรามักคิดกันว่านางร้ายนั้นน่ากลัว

    นางร้ายเป็นตัวแทนของความเจ้าคิดเจ้าแค้น ความชั่ว ความเลว แต่สิ่งที่เราไม่ค่อยคิดกันก็คือ ความเลวนั้นไม่ได้มีมาแต่แรก ไม่ใช่ว่าจู่ๆ คนจะร้ายก็ร้ายแบบนี้มาตั้งแต่เกิด แต่ความร้ายมันค่อยๆ ถูกบ่มเพาะ สั่งสมมาด้วยประสบการณ์ ด้วยสิ่งแวดล้อมที่นางร้ายนั้นเผชิญ

    เช่นเดียวกับ Tay เธอไม่ได้เป็นนางร้ายมาตั้งแต่ต้น แต่มีคนกลุ่มหนึ่งต่างหากที่สอนให้เธอร้าย

    เมื่อคิดแบบนี้แล้ว สิ่งที่น่ากลัวกว่านางร้ายอาจเป็นโลกรอบๆ ตัวเรา—โลกที่ทำให้นางร้ายรู้จักความร้ายก็ได้นะครับ

เข้าสู่ระบบเพื่อแสดงความคิดเห็น

Log in
Nannaphat Sudchawa (@fieldnaphat)
ชอบมากเลยค่ะ