โรคพิษสุนัขบ้า หรือบางครั้งบางคราวเรียก โรคกลัวน้ำ เป็นโรคติดเชื้อร้ายแรง เจอในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทุกประเภทไม่ว่าจะเป็นหมา แมว วัว ควาย หนู กระต่ายค้างคาว รวมทั้งสามารถติดต่อจากสัตว์สู่คนได้ ความน่ากลัวของโรคพิษสุนัขบ้าเป็น มีอาการต่อระบบประสาท ดังเช่น เส้นประสาท สมอง มีการดำเนินโรคอย่างรวดเร็วรวมทั้งนำไปสู่การตายได้ภายในช่วงระยะเวลาไม่กี่วัน ที่สำคัญปัจจุบันโรคพิษสุนัขบ้ายังไม่มียารักษามีแต่ว่าวัคซีนป้องกันโรคแค่นั้น

ต้นเหตุของพิษสุนัขบ้า: เชื้อพิษสุนัขบ้าติดต่อมาสู่คนได้เช่นไร

โรคพิษสุนัขบ้าเกิดขึ้นได้เพราะมีสาเหตุเนื่องมาจาก เชื้อไวรัส(Rabies) ซึ่งเชื้อนี้อยู่ในน้ำลายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่เป็นโรค นำมาซึ่งการทำให้โรคพิษสุนัขบ้าติดต่อโดยการสัมผัสกับน้ำลายจากการเช็ดกข่วน กัด หรือเลียบริเวณที่มีบาดแผล ผิวหนังถลอกปอกเปิก หรือถูกเลียบริเวณเยื่ออ่อน ได้แก่ เยื่อบุตา หรือปาก ฯลฯ นอกเหนือจากนี้การรับประทานผลิตภัณฑ์ดิบจากสัตว์ที่เป็นโรคพิษสุนัขบ้าก็สามารถติดเชื้อได้ 

สำหรับประเทศไทยพบโรคพิษสุนัขบ้าในสุนัขมากที่สุด รองมาเป็นแมวถ้าเกิดโดนหมากัดและไม่รู้ว่าหมาตัวนั้นเป็นโรคพิษสุนัขบ้าหรือไม่ ให้คิดไว้ก่อนว่า สุนัขตัวนั้นเป็นโรค โดยอัตราการเป็นโรคหลังถูกกัดอยู่ที่ 35% รวมทั้งรอบๆที่ถูกกัดก็มีผลต่างกัน ถ้าหากถูกกัดบริเวณขาได้โอกาสเป็นโรคราวๆ 21% หากถูกกัดที่ใบหน้าจะมีโอกาสเป็นโรคถึง 88% ถ้าหากเป็นแผลตื้น หรือแผลถลอกจะมีโอกาสเป็นโรคน้อยกว่าแผลลึก

อาการโรคพิษสุนัขบ้าในคน

ภายหลังจากได้รับเชื้อโรคพิษสุนัขบ้าผู้ป่วยจะแสดงอาการโดยเฉลี่ยโดยประมาณ 3 สัปดาห์ ถึง 3 เดือน ในบางรายบางทีอาจใช้เวลานานยาวนานหลายปี ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่ถูกกัด ขนาด จำนวนและก็ความลึกของรอยแผลรวมถึงภูมิคุ้มกันของคนที่ถูกสัตว์กัด อาการของโรคกลัวน้ำแบ่งเป็น 3 ระยะ ดังนี้

โรคพิษสุนัขบ้าระยะเริ่มต้น

ในระยะนี้ผู้ป่วยจะมีอาการที่ไม่มีการเฉพาะเจาะจง อย่างเช่น ไข้ต่ำๆเจ็บคอ ปวดหัว เหน็ดเหนื่อย เบื่อข้าว ปวดเมื่อยตามตัว หนาวสั่น อ้วกคลื่นไส้ กระวายกระวน นอนไม่หลับ ในบางรายอาจมีอาการเจ็บ เสียวแปลบเหมือนเข็มทิ่ม หรือคันอย่างมากบริเวณที่ถูกกัด ซึ่งเป็นลักษณะที่จำเพาะของโรคช่วงนี้มีเวลาราว 2-10 วัน

โรคพิษสุนัขบ้าระยะที่มีอาการทางสมอง

คนป่วยจะมีลักษณะอาการสับสน ตะลีตะลาน กระสับกระส่าย อยู่ไม่นิ่งอาการจะเยอะขึ้นเรื่อยๆหากมีเสียงดัง หรือถูกสัมผัสร่างกาย น้ำตาตาไหล น้ำลายไหลเหงื่ออกมากมาย มีอาการกลัวลม เพียงแค่ลองเป่าลม หรือโบกลมผ่านเบาๆก็จะผวา แล้วต่อจากนั้นผู้ป่วยอาจมีอาการชักรวมทั้งเป็นอัมพาต รวมทั้งมีอาการกลัวน้ำ เวลากินน้ำจะปวดเกร็งกล้ามเนื้อคอ ทำให้กลืนลำบาก ไม่กล้ากินน้ำ แม้กระนั้นยังรู้สึกตัว มีสติ คุยได้ ตอนนี้มีลักษณะอาการราว 2-7 วัน

โรคพิษสุนัขบ้าระยะด้านหลัง

ผู้ป่วยบางทีอาจสลบแล้วก็เป็นอัมพาตก่อนที่จะมีภาวะหายใจล้มเหลว หัวใจหยุดเต้น โคม่า รวมทั้งเสียชีวิตในเวลาไม่นาน

แนวทางการดูแลรักษาผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า 

• ล้างแผล ล้างด้วยน้ำ ฟอกด้วยสบู่หลายๆ ครั้งโดยทันที ล้างทุกแผลรวมทั้งลึกถึงก้นแผลนานอย่างต่ำ 15 นาที อย่าให้แผลช้ำ เช็ดถูแผลด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อโรค เป็นต้นว่า โพวิโดน ไอโอดีน หรือ ฮิบิเทนในน้ำ หากว่าไม่มี ให้ใช้แอลกอฮอล์70%
• การให้ยาปฏิชีวินะ ผู้ที่ถูกหมา หรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมกัดควรเจอแพทย์เพราะอาจจำต้องได้รับยาสำหรับใช้ในการฆ่าเชื้อเพื่อรักษาการติดเชื้อโรคหรือเพื่อป้องกันการรับเชื้อ

การให้วัคซีนป้องกันโรคบาดทะยัก

• ถ้าเกิดเคยได้รับวัคซีนป้องกันโรคบาดทะยักมาแล้วอย่างต่ำ 3 ครั้ง แล้วก็เข็มในที่สุดนานกว่า 5 ปี มาแล้ว จำเป็นต้องได้รับการฉีดยาป้องกันโรคบาดทะยัก กระตุ้น 1 เข็ม 
• ถ้าไม่เคยได้รับวัคซีนป้องกันโรคบาดทะยักมาก่อน หรือได้รับไม่ครบ 3 เข็ม จำต้องได้รับวัคซีนป้องกันโรคบาดทะยัก 3 ครั้งหรือ 1 หลักสูตร

การให้วัคซีนแบบก่อนจะมีการสัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า สามารถฉีดได้ในกรณีที่ต้องการสร้างภูมิคุ้มกัน หรือเป็นคนที่มีปัจจัยเสี่ยงสูงสำหรับเพื่อการสัมผัสโรคคลอดเวลา หรือเป็นคนที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง

ดังนี้ซึ่งถ้าหากว่าถูกหมา แมว หรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมกัด ควรจะไปพบหมอที่โรงพยาบาลเพื่อรักษาและก็ให้แพทย์เป็นผู้พิจารณาแนวทางการรักษาอย่างเร่งด่วน