กลุ่มเจ้าหน้าที่ทหารและตำรวจ เข้าตรวจสอบงาน exhibition เล็กๆแห่งหนึ่ง ยังคงเป็น 10 ปีที่ไม่ต่างจากเดิมสำหรับอนาคตของประเทศไทย แต่ถูกถ่ายทอดออกมาด้วยมุมมองที่เกิดขึ้นคู่ขนานไปกับเหตุการณ์ตึงเครียด เรายังคงเห็นสีหน้าและแววตา คุณป้าจากภาคอีสานที่อารมณ์ดีตลอดเวลา หรือแม้กระทั่งความรักที่ก่อตัวขึ้นของพลขับหนุ่มและสาวโรงงาน ก็ดูจะเป็นชีวิตชีวาที่น่ารื่นรมย์

"ภาพอันอาจก่อให้เกิดความไม่สงบ" ยังแขวนอยู่ที่ผนังสีขาวใน gallery ดูจะห่างไกลกับวิถีชีวิตหาเช้ากินค่ำ ทำตามนายสั่งเหลือเกิน 

ภาพนายตำรวจนั่งร้องไห้ใน burger king นั้นถ่ายทอดอะไร? ทำไมตำรวจนายนั้นถึงร้องไห้? การร้องไห้ในเครื่องแบบจะส่งผลกระทบต่อความมั่นคงของชาติจริงหรือ? แก่น พลทหารหนุ่มอาจนึกสงสัยในใจ พลางฟังเสียงเจื้อยแจ้วของคุณป้าที่ชวนมานั่งกินพิซซ่าด้วยกัน กับหัวใจที่เต้นโครมครามกับการพยายามสานสัมพันธ์กับสาวโรงงานที่เขาหลงรัก อีกไม่นานเขาจะต้องย้ายตามนายไปเชียงใหม่ เท่ากับว่าโอกาสที่จะเจอกับเธอนั้นแทบไม่เหลืออีกแล้ว

เขารวบรวมความกล้าชวนเธอไปทานข้าวด้วยกันสำเร็จ ภาพนายตำรวจอันเป็นปัญหาถูกปลดลงจากห้องภาพ เขาขอเธอถ่ายรูปเก็บไว้ในมือถือสมาร์ทโฟน เธอตกลง รอยยิ้มเหนียมอายสาดสะท้อนกับแสงอาทิตย์ตกยามเย็น เขาและเธออาจวาดฝันอนาคตที่จะได้อยู่ร่วมกันในซักวัน

แสงอาทิตย์ที่ซีดจางยังคงขึ้นและลงต่อไป แต่เราผู้ชมต่างรู้ดีว่า แสงจากดวงอาทิตย์ตกมันเคยสดใสและอบอุ่นกว่านี้ เหมือนประเทศนี้ เมื่อนานมาแล้ว...

"ไอ้เหี้ย ลงมาจาก bts แล้วไปไหนไม่ได้เพราะแท็กซี่ไม่วิ่งแล้ว กูแม่งเลยติดอยู่กับขบวนโคตรนาน เสียเวลาสัส งานวันนั้นก็ต้องแคนเซิลไปเลย"

ผมยังจำเล่าเหตุการณ์ที่เพื่อนสนิทเล่าให้ฟังตอนมันดันได้รับประสบการณ์ไปจ๊ะเอ๋กับการเดินขบวนรอบเมืองของ กปปส.ช่วงปี 56 ได้

"มึงน่าจะหานกหวีดเป่าไปกะเขาให้รู้แล้วรู้รอดไปเลย เนียนๆ"

"กูว่าจะเลิกห้อยพระมาห้อยนกหวีดแทน น่าจะช่วยให้กูรอดมากกว่า"

บทสนทนาเหน็บแนมติดตลกเมื่อครั้งนั้น ช่วยลดบรรยากาศตึงเครียดทางการเมืองในวงสนทนาออกไปได้บ้าง เมื่อความเป็นอยู่ของพวกเราค่อยๆถูกคุกคามโดยกระแสการเมืองที่บังคบให้เราต้องเลือกข้าง ถึงแม้ว่าเราจะวางตัวเป็นกลางขนาดไหน ซักวันมันก็จะคืบคลานเข้ามามีผลกระทบในชีวิตเราอยู่ดี

ผ่านมา 5 เกือบ 6 ปี Catopia ทำให้ผมย้อนนึกกลับไปหาบทสนทนากับเพื่อนในวันนั้น เวลาผ่านไปแล้ว มุขตลกไม่ตลกอีกต่อไป เมื่อเราได้เห็นเหตุการณ์ล่าแม่มดที่เกิดขึ้น การทำร้ายคนเห็นต่างกันแบบ "เอาตาย" กลายเป็นเรื่องที่เห็นได้ทุกครั้งเมื่อมีการเคลื่อนไหวทางการเมืองในประเทศนี้

ภาพที่ Catopia สะท้อนออกมามันช่างหดหู่ อุดมไปด้วยตลกร้าย บทสวดของเหล่าแมวก่อนจะเริ่มพิธีกรรมชำระล้างโดยการปาหินลงทัณฑ์  อาจจะไม่ต่างอะไรกับเสียงนกหวีดที่ดังขรมเมื่อปี 56 หรืออาจจะย้อนกลับไปยังสมัยที่ทหาร ตำรวจ และชาวบ้านตะโกนสาปแช่งนักศึกษาในอดีตก็ได้ ใครจะไปรู้

ไดอะล็อกหนึ่งในเรื่องกล่าวว่า "เราไม่ได้แยกเหยื่อด้วยตา แต่แยกด้วยกลิ่น" มันก็ดูคลุมเครือไม่ต่างจากการแยกคนออกจากกันด้วยอุดมการณ์ทางการเมืองแบบที่เราเป็นกันอยู่ไม่ใช่หรือ 

ถ้า "หมานคร (2004)" เล่าเรื่องคนชายขอบที่แตกต่างจากสังคมที่เป็นอยู่ในมุมมองแบบไทบ้าน Catopia ก็คืออีกเวอร์ชั่นของหมานครที่คุณวิศิษฏ์ ศาสนเที่ยง ใส่ความฮาร์ดคอร์ลงไป พร้อมความขบขันอันขื่นขม

นี่คงเป็นหนังสั้นที่บ้าระห่ำที่สุดจากทั้ง 4 เรื่องใน Ten Years Thailand ทั้งด้านเนื้อหา วิชวล และโปรดักชั่น จุฬญาณนนท์ เลือกเล่าในเรื่องที่ "ส่วนตัว" มากๆสำหรับคนไทย นี่คือบรรยากาศที่กดทับ สอดส่อง และควบคุมประเทศนี้มาอย่างยาวนาน เป็นเหมือนท้องฟ้าจำลองที่ครอบทั้งความคิดและวิสัยทัศน์เราเอาไว้อย่างหมดจด

ด้วยงานวิชวล สีสันกระแทกตา เพลงประกอบที่ใช้ในการเล่าเรื่อง จู่โจมคนดูอย่างรุนแรงตั้งแต่การให้ดูภาพเด็กนักเรียนถูกบังคับ(อาจโดยสมยอม)ต่ออำนาจอย่างการตัดผมไถเกรียน ไปจนถึงพฤติกรรมแปลกประหลาดในค่ายท้องฟ้าจำลอง ภายใต้บุคคลที่ดูเหมือนจะเป็นผู้นำค่ายในชุดสีสันสดใส

พลังในการควบคุมนั้นมากล้น อย่างที่เราจะได้ได้จากการที่หัวหน้าค่ายสามารถสั่งการในสิ่งที่แทบจะดูไร้เหตุผล อย่างการ "กดเปิด-ปิด" กิจวัตรประจำวันของชาวบ้านทั่วไปให้เป็นการยืนตรงชั่วขณะ(?)

การ "เทรน" เหล่าเด็กหัวเกรียนหญิงชายให้ทำหน้าที่แทน สอดส่องเป็นหูเป็นตาในการปกครอง ก็พาลให้นึกถึงเหล่า "วีรชนรุ่นเยาว์" ในนวนิยาย 1984 ภายหลังจากการเรียนรู้ฝึกฝนภายในค่ายท้องฟ้าจำลอง และการเข้ารับขั้นตอนอัพโหลดข้อมูลศีลธรรมจากผู้นำทางความเชื่อ พวกเขาก็ต้องมาต่อแถวรับมอบ "ผ้าพันคอ" เพื่อเป็นเครื่องหมายว่าผ่านหลักสูตรและออกไปเป็นฟันเฟืองขับเคลื่อนระบบต่อไปในอนาคต พร้อมกับค่ายสันทนาการรอบกองไฟ "เยี่ยมจริงๆ เยี่ยมจริงๆ เยี่ยมจริงๆ"

ดูเหมือนว่าค่ายแห่งนี้ไม่เป็นที่ต้อนรับ "คนที่ไม่ยอมยืนตรง" อย่างเห็นได้ชัด การนำคนเหล่านี้มาปอกลอกเสื้อผ้าออกและถูกส่งเข้ากระบวนการอัพโหลดข้อมูลทางศีลธธรมใหม่ ส่วน"จิต" เดิมของพวกเข้าเหล่านั้นก็ล่องลอยและถูกทำลายเป็นเศษซากชิ้นเล็กชิ้นน้อย ขณะเดียวกัน ยังไหลผ่าน "ตัวตน" อันยิ่งใหญ่กว่าผู้นำค่าย ตัวตนนั้นฟอก "จิต" ที่แตกเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อยใหม่และถูกใส่นำเข้าไปในร่างเดิม(?)

พร้อมกับความฟินของ "การสำเร็จความใคร่ทางศีลธรรม" ปิดท้าย

ท่าทีอันเล่นใหญ่ฉูดฉาดของ PLANETARIUM คือการแสดงภาพของสิ่งโคตรจะเซอร์เรียลถ้ามองแบบผ่านๆ 

แต่ถ้ามองในมุมที่เป็น "ส่วนตัว" ขึ้นมาบ้าง ก็คงเริ่มรู้สึกว่า ไอ้นี่มันชักจะเรียลเกินไปแล้ว...