นี่ยังไม่นับรวมผ้าที่ผลิตจากเส้นใยสังเคราะห์ เช่น Nylon Spandex ที่สร้างมลพิษทางน้ำเพราะเศษขุยผ้าเจือปนในน้ำในระหว่างการซักและการสวมใส่และมลพิษทางอากาศที่เกิดจากการขนส่งสินค้าอีก เพราะอุตสาหกรรมสิ่งทอเป็นสายป่านที่ยาวยืดจึงเป็นเรื่องง่ายมากหากผู้ผลิตจะปล่อยปะละเลย ฉะนั้นสิ่งที่เราคาดหวังว่าจะเกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้หลังสัญญาณเตือนจากวิกฤตทางสิ่งแวดล้อมนี้คือ เราหวังจะเห็นผู้บริโภคที่จับตาดูการผลิตทุกขั้นตอน และผู้ผลิตที่ใส่ใจในรายละเอียดและเอาจริงเอาจังที่จะถนอมสิ่งแวดล้อมไว้ให้กับคนรุ่นหลัง

โมเดลธุรกิจแฟชั่นแบบยั่งยืนที่ได้แรงบันดาลใจมาจากหลักเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy)

หลักธุรกิจแฟชั่นหมุนเวียน คือการพูดถึงสินค้าตัวหนึ่งเป็นวัฏจักรแทนที่จะพูดเป็นเส้นตรง ผู้ผลิตจะต้องทำงานหนักขึ้นจากเดิมที่เคยผลักภาระให้กับผู้บริโภคในการจัดการสินค้าหลังเสร็จสิ้นการขาย พวกเขาจะต้องตอบผู้บริโภคได้ว่าอายุการใช้งานของสินค้าชิ้นนี้นานเท่าไหร่ สามารถนำไปหมุนเวียนทำเป็นอะไรได้ และสินค้าชิ้นนี้จะสร้างมลพิษต่อสิ่งแวดล้อมอย่างไรบ้างตลอดการใช้งาน ซึ่งหลักการนี้จะเกี่ยวโยงกับ zero-waste management ที่พูดถึงการบริหารจัดการยังไงให้ขยะเป็นศูนย์ ความท้าทายคือเราจะทำยังไงที่จะใช้ประโยชน์จากของที่มีอยู่ได้สูงสุดโดยที่ไม่ต้องผลิตของใหม่

การ Upcycle Clothing นำสินค้าแฟชั่นที่ไม่ใช้แล้วมาพัฒนาให้เป็นสินค้าใหม่

หนึ่งในวิธีการพัฒนาสินค้าแฟชั่นให้ยั่งยืน นอกจากการขายเสื้อผ้ามือสองหรือปล่อยให้เช่าแล้วนั้น อีกวิธีที่น่าสนใจสำหรับผู้ผลิตคือการ Upcycling ผ้าหรือวัตถุดิบต่างๆที่ไม่ได้ใช้แล้วให้กลายเป็นสินค้าใหม่เพื่อสร้างคุณค่าให้กับมัน โดยที่ผู้ผลิตไม่จำเป็นต้องสั่งผลิตวัตถุดิบหรือย้อมผ้าใหม่ ช่วยลดการสร้างมลภาวะ และยังช่วยหมุนเวียนสิ่งที่อยู่ในระบบให้มีประโยชน์อย่างสร้างสรรค์ ซึ่งการ Upcycling เองได้รับความสนใจไม่น้อยในหมู่ดีไซน์เนอร์ชาวไทยและนักธุรกิจรายย่อย

ร้านเสื้อผ้าขนาดย่อมอย่าง A Kind of Eden (AKOE) ระบุชัดเจนในรายละเอียดสินค้าว่าใช้ผ้า Deadstock ซึ่งหมายถึงสินค้าชินนี้ผลิตจากผ้าค้างสต็อกที่สร้างความพิเศษในแง่ที่ว่า เราจะไม่สามารถหาผ้าลายนี้ได้จากที่ไหนอีกเนื่องจากไม่มีผลิตแล้ว และมีจำนวนจำกัดเท่าที่เหลือค้างในสต็อกเท่านั้น ถือเป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับวัตถุดิบที่มีอยู่แล้วได้อย่างชาญฉลาด ทางร้านได้รับซื้อผ้าค้างสต็อกมาประยุกต์เป็นสินค้าหลากประเภทเช่น เสื้อ กระโปรง ชุดเดรส กระเป๋า และอื่นๆ ซึ่งมีดีไซน์ที่น่ารักทันสมัย

นอกจากนั้นแล้วยังมีกลุ่มธุรกิจแฟชั่นแบบใหม่น่าสนใจที่คอยให้ความช่วยเหลือครบวงจรเรื่อง Upcycling ที่พร้อมส่งต่อตัดเย็บให้เสร็จถ้าต้องการอย่าง Moreloop โดยที่ในขั้นต้นถ้าเราเป็นเจ้าของธุรกิจไม่ว่าจะขนาดย่อมหรือขนาดใหญ่ เราสามารถส่งต่อของคงคลังไปให้ธุรกิจอย่าง Moreloop เพื่อที่เขาจะนำของคงคลังของเรานั้นไปวางขายหรือแปรสภาพให้กลายเป็นสิ่งของมีค่าอื่นๆเพื่อวางขายต่อไป

อุตสาหกรรมเสื้อผ้าเน้นเสาะหาแหล่งค่าแรงราคาถูกและเน้นใช้ฐานผลิตในประเทศด้อยพัฒนาเพื่อนำสินค้ามาขายเป็น Fast Fashion อย่างฉาบฉวยตามฤดูกาลต่างๆ สายป่านการผลิตแบบนี้ได้แลกมาด้วยความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อมและลดทอนชีวิตของผู้คนนับแสนชีวิต มลพิษทางน้ำที่เกิดจากการย้อมผ้าให้ทันตามฤดูกาลและแบรนด์คู่แข่งอื่นๆ มลพิษทางอากาศจากการขนส่งสินค้าข้ามประเทศ และแรงงานนับหมื่นชีวิตที่ถูกกดค่าแรงและใช้งานอย่างไม่เป็นธรรม สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นผลกระทบที่นายทุนทั้งหลายเลือกมองข้าม และเป็นเบื้องหลังอันเน่าเฟะของภาพสวยหรูบนรันเวย์แฟชั่นโชว์และความงามฉาบฉวยบนหน้าฟีต Instagram ที่ดึงดูดหลายๆคน

แบรนด์ใหญ่หลายแบรนด์เลือกใช้เทคโนโลยี Blockchain ซึ่งนอกจากเอาไว้ใช้ตรวจสอบว่าสินค้าเป็นของแท้หรือไม่สำหรับแบรนด์ luxury เช่น Louis Vuitton แล้วนั้น เทคโนโลยีนี้ยังช่วยสงเสริมความโปร่งใสของธุรกิจ supply chain อีกด้วยเพราะผู้บริโภคสามารถเข้าตรวจสอบได้ทุกกระบวนขั้นตอนการผลิตตั้งแต่วัตถุดิบว่าเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมหรือไม่ การเลือกใช้เทคโนโลยีนี้จะช่วยสร้างความน่าเชื่อถือให้กับแบรนด์ที่สนับสนุนการทำธุรกิจที่ยั่งยืนอย่างจริงจังและโปร่งใสและส่งเสริมให้คนหันมาสนใจเรื่องสิ่งแวดล้อมมากยิ่งขึ้น

นอกจากนั้นแล้วการย้ายถิ่นฐานการผลิต หรือแบ่งสัดส่วนฐานการผลิตส่วนหนึ่งกลับมาที่ประเทศต้นทาง และการลดการผลิตสินค้า Collection ตามฤดูกาลก็ถือเป็น Big Move ที่น่าสนใจ ฉะนั้น มันพอจะเป็นไปได้ไหมที่นายทุนจะหันมาใช้ฐานการผลิตในประเทศแทนในสัดส่วนที่พอจะเป็นไปได้ และลดการผลิตเสื้อผ้า fast fashion เพื่อช่วยยืดอายุของโลกใบนี้ มนุษย์คนหนึ่งจำต้องบริโภคเสื้อผ้าซึ่งเป็นสินค้าฟุ่มเฟือยในชีวิตนึงมากมายสักเท่าไหร่กัน ในสภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออกที่โรคระบาดกำลังรุมเร้าโลกเราอยู่ขณะนี้หมู่มวลมนุษยชาติได้เรียนรู้อะไรจากมันบ้าง ความสำคัญจริงๆของชีวิตที่ไม่ได้ออกไปไหน สิ่งที่จำเป็นจริงๆต่อการดำรงชีวิตคืออะไร หวังว่าบทความนี้จะช่วยกระตุ้นความรู้สึกนึกคิดบางอย่างและช่วยลดความหรูหราฟู่ฟ่าอันจอมปลอมของมนุษย์ลงได้บ้าง