เรารู้จักและคุ้นเคยกับการใช้งานผลิตภัณฑ์ต่างๆของ Microsoft มาอย่างยาวนาน เริ่มตั้งแต่ MS-DOS ที่ผลิตให้กับบริษัท IBM และสัมผัสกับระบบปฎิบัติการ Microsoft Windows เป็นครั้งแรกในเวอร์ชั่น 3.11 จนมีการปรับเปลี่ยนและพัฒนาเรื่อยมาจนถึงเวอร์ชั่น Microsoft Windows 10 ที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบัน  

อย่างไรก็ตาม เราแทบไม่ได้ติดตามหรือศึกษาอัตชีวประวัติของ Bill Gates ผู้ก่อตั้งและเป็น CEO คนแรกของบริษัท Microsoft เลย เพียงทราบว่าเขาเป็นผู้พัฒนาซอฟต์แวร์ต่างๆ ร่วมกับ Paul Allen ในยุคก่อตั้งบริษัท Microsoft และปัจจุบันที่ Bill อุทิศเวลาส่วนใหญ่ให้กับมูลนิธิ Bill & Melinda Gates ที่ทำร่วมกับภรรยาของเขา Melinda นั่นเอง

Inside Bill’s Brain เป็นสารคดีกึ่งอัตชีวประวัติที่เล่าถึงโครงการที่อยู่ภายใต้การดำเนินงานของมูลนิธิ Bill & Melinda Gates ซึ่งสารคดีนี้ได้นำเสนอ 1 โครงการต่อ 1 episode และมีการสอดแทรก Flashback ย้อนกลับไปยังเหตุการณ์ตั้งแต่สมัยที่เขายังเป็นเด็กจนกระทั่งก้าวออกจากตำแหน่ง CEO ของบริษัท Microsoft, รวมทั้งบอกเล่าถึงทัศนคติ มุมมอง วิธีคิดในการทำงานของ Bill Gates ที่นำเสนอออกได้อย่างน่าสนใจและสรุปเป็นประเด็นต่างๆ ได้ดี (แม้ว่าอาจจะมีจุดเสียของตัวเขาที่น้อยกว่า Steve Jobs บนหนังสือที่เขียนโดย Walter Isaacson) 

วัยเด็กของ Bill เขามักขัดแย้งกับ Mary Gates ผู้เป็นแม่อยู่เสมอ (มีอยู่ครั้งหนึ่งพ่อของเขาถึงกับต้องสาดน้ำเพื่อให้สติแก่ Bill) แต่การที่แม่ของเขาทำงานเพื่อสังคมและบังคับให้เขาออกงานอยู่เป็นประจำจึงทำให้เขาไม่ปิดกั้นตนเองต่อสังคมและเป็นจุดสำคัญที่ทำให้เขารู้จักกับ Warren Buffett ที่เป็นทั้งเพื่อน, พาร์ตเนอร์ทางธุรกิจและเป็นผู้บริจาคเงินจำนวนมากให้กับมูลนิธิ Bill & Melinda Gates เพื่อให้ Bill นำเงินไปใช้สานต่อโครงการที่จะเปลี่ยนสังคมและสิ่งแวดล้อมของโลกไปในทางที่ดีขึ้น 

คู่ชีวิต Melinda เราขอใช้คำว่า “โชคชะตา (Destiny)” พาคนทั้งสองมาให้รู้จักกัน โดยพบกันครั้งแรกในงานเลี้ยงของบริษัท Microsoft ตอนนั้นภายในงาน มีเก้าอี้บาร์ว่างอยู่เพียง 2 ตัวเท่านั้น โดย Melinda นั่งลงก่อนและสักพัก Bill ก็นั่งลงข้างๆ ทั้งสองไม่ได้รู้จักกันมาก่อน จากเหตุการณ์ครั้งนั้น ทำให้มีการสานสัมพันธ์กันเรื่อยมา จนกลายเป็นคู่ชีวิต ในบางครั้ง Melinda รู้สึกเหงาและอ้างว้าง แต่ Bill เป็นคนที่เข้าใจและจับอารมณ์ความรู้สึกของเธอได้เสมอ เขามักจะบอกกับ Melinda ทุกครั้งว่า “ผมจะอยู่เคียงข้างกับคุณ” ส่วน Melinda นั้นถือเป็นส่วนเติมเต็มและเข้าใจอะไรหลายๆ อย่างในตัว Bill Gate ที่คนอื่นไม่สามารถเข้าใจได้เช่นกัน 

เป็นที่น่าเสียดายที่ความสัมพันธ์ระหว่าง Bill กับ Paul Allen ผู้ร่วมก่อตั้ง Microsoft ในสมัยเรียนทั้งคู่นั้นสนิทสนมกันมาก ต่างคนต่างสามารถแก้ไขโปรแกรมให้กันและกันได้ จนกลายเป็นพาร์ตเนอร์ทางธุรกิจ แต่ความสัมพันธ์ของทั้งคู่ เริ่มมีรอยร้าวจากการที่บริษัท Microsoft กำลังกลายเป็นองค์กรที่มีขนาดใหญ่ขึ้น มุมมองในการทำงานของทั้งคู่นั้นแตกต่างกันมาก จนในที่สุด Paul ตัดสินใจลาออกจาก Microsoft และทั้งสองยังไม่สามารถประสานรอยร้าวให้กลับมาดีเช่นเดิม ก่อนที่ Paul จะเสียชีวิตลงด้วยโรคมะเร็งในปี 2018  

Bill นั้นมีความสามารถบางอย่างที่เหนือกว่าคนทั่วไป เช่น เขาสามารถอ่านหนังสือได้สูงสุด 150 หน้าภายใน 1 ชั่วโมง แต่สิ่งที่เราน่าจะนำมาปรับใช้กับตนเองได้ คือ เขาเป็นผู้ที่มีการวางแผนผังสิ่งที่จะศึกษาหรือโครงการต่างๆเบื้องต้นไว้ในสมอง แล้วลงมือศึกษาสิ่งที่ตนเองสนใจ ต้องการหาคำตอบอย่างจริงจัง และจดบันทึกในกระดาษหรือบนหนังสือ เพื่อเชื่อมต่อแผนผังที่คิดไว้ รวมทั้งมีสัปดาห์แห่งการอ่าน เพื่อวางแผนนำเสนอ พัฒนาและสร้างโครงการที่ตนเองสนใจ โดยไม่ติดต่อกับโลกภายนอกเลย เราคิดว่าใกล้เคียงกับศัพท์ที่เรียกว่า “Deep Work” นั่นเอง ทำให้เขามีมุมมองที่กว้างและสามารถสื่อสารกับทีมงานเพื่อกระตุ้นให้คิดหาวิธีการที่แตกต่างแต่จากวิธีการเดิมๆที่มีอยู่แต่สามารถทำขึ้นได้จริง เช่น การสร้างสุขภัณฑ์ที่ใช้วิธีการชำระและบำบัดด้วยพลังงานความร้อน เพื่อใช้ในพื้นที่ที่การสุขาภิบาลไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอ 

หรือการที่เขาไม่เชื่อว่ามีวันหยุดสำหรับการทำงานและคิดอยู่เสมอว่า “เวลานั้นเป็นทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด” ทำให้ตารางเวลาของ Bill นั้นมีการวางแผนอย่างเป็นระบบระเบียบและใช้เวลาอย่างคุ้มค่า ทั้งในเรื่องของงานประจำ หรืองานอดิเรกต่างๆที่ตนเองสนใจ เช่น การตีเทนนิส การพายเรือแคนู หรือการเดินซึ่งเป็นสิ่งที่ช่วยจัดลำดับความคิดในหัวสมองของเขาได้เป็นอย่างดี

แม้ว่า ปัจจัยภายนอกหลายอย่างยังเป็นสิ่งที่เราไม่สามารถควบคุมได้ ทำให้โครงการที่จะทำให้โรคโปลิโอหายไปจากโลกนี้หรือโครงการสร้างโรงงานปฏิกรณ์นิวเคลียร์ต้องชะงักลงไปด้วยกลุ่มผู้ก่อการร้ายและข้อพิพาททางการเมืองระหว่างสหรัฐอเมริกาและจีน แต่เขาให้สัมภาษณ์ในสารดีเรื่องนี้เอาไว้อย่างน่าสนใจว่า “เมื่อคนเราเจอปัญหาและอุปสรรคที่ยากจะแก้ไข หลายคนมักยอมที่จะถอยหลังเว้นระยะห่างออกมา แต่เขาจะทำงานให้หนักขึ้น หนักยิ่งขึ้น” นั่นแสดงว่า Bill เป็นคนที่ไม่ย่อท้อและทุ่มสุดตัวในสิ่งที่ตนเองคิดว่าใช่และต้องทำให้สำเร็จเป็นผลลัพธ์ออกมา

ท้ายที่สุด ไม่ว่าโครงการภายใต้มูลนิธิ Bill & Melinda Gates ที่ปรากฎในสารคดีเรื่องนี้จะสำเร็จหรือไม่ แต่คำสอนของ Mary Gates ผู้เป็นแม่ของ Bill ที่กล่าวว่า “เราแต่ละคนต้องเริ่มต้น ด้วยการพัฒนาคำนิยมความสำเร็จของตัวเอง และเมื่อเรามีความคาดหวังเหล่านี้ที่เป็นของตัวเราเองโดยเฉพาะแล้ว เราก็มีแนวโน้มที่จะอยู่เพื่อมันมากขึ้น ท้ายที่สุดแล้วมันไม่ใช่สิ่งที่คุณได้รับหรือแม้แต่สิ่งที่คุณให้ มันคือสิ่งที่คุณเป็น” ได้หล่อหลอมให้เขาเป็น Bill Gate อย่างในทุกวันนี้