1. การสอบข้อเขียน ประกอบด้วย 2 วิชา คือ ความรู้ความสามารถทั่วไป จำนวน 100 ข้อ และ ภาษาอังกฤษ จำนวน 100 ข้อ โดยเป็นข้อสอบคนละชุดกัน สำหรับการสอบความรู้ความสามารถทั่วไปในลักษณะใกล้เคียงกับของสอบ ภาค ก. (ปริญญาตรี) ของ ก.พ. แต่มีความยากกว่าเล็กน้อยเพื่อให้เหมาะกับการสอบรับทุนรัฐบาล และข้อสอบภาษาอังกฤษที่มีความปังปุริเย่ระดับ CU-TEP + TOEFL แต่ก็ไม่ได้ยากเกินไปนัก โดยทั้งสองวิชาจะต้องเฉลี่ยแล้วไม่ต่ำกว่าร้อยละ 70 จึงจะผ่านเข้ารอบต่อไป
2. การประเมินผลแบบ Assessment Center ซึ่งผู้ที่ผ่านการคัดเลือกก็จะมาผ่านด่านการประเมินรูปแบบต่าง ๆ ทั้งการสัมภาษณ์เดี่ยว การสนทนากลุ่ม และผ่านฐานกิจกรรม ซึ่งในแต่ละปีก็ไม่เหมือนกัน การประเมินแบบนี้จะเป็นการประเมินคุณลักษณะแบบ 360 องศา ในสมัยของผู้เขียนนั้นมีผู้ผ่านเข้ารอบมา 2 คน ก็นั่งคุยกันเองแบบมีกรรมการนั่งดู และมีการสัมภาษณ์เดี่ยวโดยมีกรรมการ 5 ท่าน ซึ่งจะมีหัวหน้าในอนาคตของเรานั่งอยู่ด้วย สำหรับผู้เขียนเองก็ดีใจที่หัวหน้าท่านนั้นเลือกเรา และวันนี้ตัวท่านก็ก้าวหน้าก้าวไกลในสายงานบริหารในต่างจังหวัด เจอกันที่ไรก็เข้ามากอดทักทายเสมอ
3. การฝึกงาน (Placement Test) อันนี้ถือเป็นขั้นตอนใหม่ของการคัดเลือก คือ ทางสำนักงาน ก.พ. จะขออนุญาตมหาวิทยาลัยให้น้อง ๆ มาเข้ารับการฝึกงานในหน่วยงานเป้าหมายของน้อง เพื่อให้น้องมาทำความรู้จัก มาดู และมาศึกษาว่าน้องจะได้อะไรจากการมาที่นี่ ในขณะเดียวกันก็เปิดโอกาสให้หน่วยงานดูว่าน้องแต่ละคนมีความเหมาะสมหรือไม่อย่างไร การฝึกงานจะดำเนินการก่อนที่จะเข้าไปสัมภาษณ์เดี่ยวที่เป็น Assessment Center เพราะน้องจะมาอยู่กับหน่วยงาน 1 เดือน ตัวผู้เขียนเองเคยได้รับมอบหมายให้ดูแลน้อง ๆ ที่มาคัดเลือก 2 รุ่น ก็จะออกแบบกิจกรรมให้ทำและเรียนรู้ร่วมกับพี่ ๆ ในหน่วยงาน 

• ระยะแรก เริ่มต้นตั้งแต่วันที่บรรจุรับราชการและก่อนเดินทางไปศึกษาต่อ โดยเมื่อน้อง ๆ บรรจุรับราชการแล้ว นอกเหนือจากการอบรมพื้นฐานของแต่ละหน่วยงานที่จะให้น้องผ่านการทดลองปฏิบัติราชการ สำนักงาน ก.พ. จะมีการจัดการอบรมสำหรับน้อง ๆ UIS เป็นการเฉพาะ เช่น การพัฒนาสมรรถนะของข้าราชการ และ Workshop ต่าง ๆ ที่จำเป็น
  ในสมัยของผู้เขียนนั้นสำนักงาน ก.พ. ได้ให้ทางคณะพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA) โดย รศ.ดร.จุฑามาศ แก้วพิจิตร เป็นหัวหน้าทีมดูแลพวกเรา และก่อนที่จะไปศึกษาต่อก็จะมีการจัด Workshop พิเศษ โดย ผศ.ดร.สมบูรณ์ กุลวิเศษชนะ แห่ง TU Business School ผู้ครองดีกรี PhD จาก Cambridge มาให้คำแนะนำเกี่ยวกับการศึกษาต่อโดยเฉพาะ นอกจากนี้ เพราะว่า UIS คือนักเรียนทุนรัฐบาล เป็นส่วนหนึ่งของกำลังคนคุณภาพ ก็จะได้รับโอกาสในการร่วมกิจกรรมต่าง ๆ ของกำลังคนคุณภาพอื่น ๆ ก็จะเป็นการพบเจอพี่ ๆ ต่างรุ่นต่างที่มา เกิดเป็นคนรู้จักที่ใหญ่ขึ้น
• ระยะที่สอง เมื่อถึงระยะเวลาอันสมควร (ทำงานไปแล้วประมาณ 1 ปี) นักเรียนทุน UIS ก็จะต้องเตรียมการด้านการศึกษาต่อ ทั้งการเตรียมสอบภาษาอังกฤษ ได้แก่ TOEFL IELTS การเตรียมการเอกสารและจดหมายแนะนำตัว การสมัครมหาวิทยาลัย การจองหอพัก การเตรียมขอวีซ่า ซึ่งสิ่งเหล่านี้ในสมัยปัจจุบันง่ายขึ้นมาก น้อง ๆ ก็จะได้รับคำแนะนำมากมายทั้งจากงาน OCSC Education Expo หรือจากพี่ ๆ ในที่ทำงาน แต่อีกด้านหนึ่ง ทุน UIS จะได้รับมอบหมายให้ทำข้อเสนอเชิงนโยบาย (Policy Proposal) เพื่อเสนอต่อหน่วยงาน ซึ่งอันนี้ก็จะเป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นว่าน้อง ๆ มีความคิดเชิงทฤษฎีและความคิดรวบยอดต่อสิ่งที่สนใจในหน่วยงานอย่างไรบ้าง โดยผู้บริหารก็จะได้อ่านของน้อง ๆ และเห็นชอบก่อนที่จะส่งสำนักงาน ก.พ. ซึ่งอันนี้ก็เสมือนเป็นรายงานเล่มหนึ่งที่จะต้องส่งก่อนที่จะไปศึกษาต่อนั่นเอง
  

ความน่าสนใจของทุน UIS

ประเด็นแรก ทุน UIS เป็นทุนที่ตระหนักถึงการมุ่งเน้นกลุ่มเป้าหมายระดับอุดมศึกษาภายในประเทศ ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาทุนรัฐบาลจะจัดสรรให้กับบุคคล 2 กลุ่ม คือ กลุ่มนักเรียนมัธยมปลายเพื่อศึกษาต่อปริญญาตรี-โท-เอก ในต่างประเทศ และกลุ่มบุคคลทั่วไปเพื่อศึกษาในระดับโท-เอก ในต่างประเทศเช่นกัน ทุน UIS มีกลุ่มเป้าหมายเฉพาะที่มองว่าเด็กมหาลัยเหล่านี้ก็มีศักยภาพโดยที่ยังไม่ต้องเรียนจบก็ได้มาลองรับราชการก่อนจะได้รู้จักหน่วยงานและค้นหาตัวเองได้ก่อนที่จะเดินทางไปศึกษาต่อ นอกจากนี้ กลุ่มเป้าหมายก็จะมีจำนวนไม่มากนัก ทำให้น้อง ๆ จะพบกับเพื่อน ๆ ที่อยู่ในรุ่นราวคราวเดียวกันมาสอบเท่านั้น (เพื่อนรุ่นของผู้เขียนมีคนแก่กว่าวัยมาด้วย)

ประเด็นต่อมา ทุน UIS มาพร้อมกับ “เพื่อน” ที่จะเติบโตในระบบราชการไปด้วยกัน เพราะเมื่อได้รับทุนก็จะมาพร้อมกับการอบรมพัฒนาสมรรถนะในช่วงก่อนไปศึกษาต่างประเทศ เพื่อนเหล่านี้ก็จะเป็นเพื่อนที่แลกเปลี่ยน รับฟัง และปรับทุกข์เกี่ยวกับเรื่องราวต่าง ๆ ที่เราเจอ และแน่นอนว่าเราไม่ได้ suffer ไปคนเดียวแน่นอน

ประเด็นสุดท้าย การวางแผนเส้นทางการเติบโตในสายงาน (Career) ภายใต้การจัดการของสำนักงาน ก.พ. ทุน UIS ได้ถูกร้อยเรียงอยู่ในระบบกำลังคนคุณภาพ ซึ่งประกอบด้วยทุนรัฐบาล นักบริหารการเปลี่ยนแปลงรุ่นใหม่ (นปร.) และข้าราชการผู้มีผลสัมฤทธิ์สูง (High Performance and Potential System: HiPPS) ซึ่งตัวหลังคือปลายทางมุ่งสู่ความก้าวหน้าในตำแหน่งเป้าหมาย (วิชาการ ระดับชำนาญการพิเศษ) เมื่อจบการศึกษาจากต่างประเทศด้วยทุนระยะที่สองแล้ว กลับมาทำงานระยะหนึ่งก็สามารถสมัครเข้าสู่ระบบดังกล่าวและเข้าสู่การพัฒนาอีกขั้นหนึ่งต่อไป ซึ่งเป็นความชาญฉลาดของสำนักงาน ก.พ. ในการจัดการทุนนี้และทำให้ทุนนี้เป็นที่นิยมในส่วนราชการหลายแห่งในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา

ทั้งหมดนี้คือที่มาและต้นเรื่องของการเป็น “นักเรียนนอกครั้งแรก” ของตัวผู้เขียนเองว่ามีที่มาจากการเป็นนักเรียนทุน UIS และยังคงอยู่ในราชการจนทุกวันนี้ ทุน UIS เป็นประตูสู่โอกาสหลาย ๆ อย่างทั้งที่เป็นประโยชน์ด้านการศึกษา และด้านประสบการณ์ในการเป็นข้าราชการ แม้ว่าวันหนึ่งอาจจะต้องเดินต่างเส้นทางออกไปก็จะเป็นประสบการณ์หนึ่งในชีวิตของน้อง ๆ อย่างไรก็ตาม ผู้เขียนยังยืนยันว่าน้อง ๆ เป็นอนาคตของระบบราชการที่ไม่ได้ทำแค่หวังว่า แต่อาจจะได้ทำอะไรซักอย่างที่จะทำให้ระบบราชการดีขึ้น และเป็นราชการที่ทำประโยชน์ต่อคนทุกกลุ่มอย่างแท้จริง 

สำหรับน้อง ๆ ที่สนใจสมัครทุนรัฐบาลก็สามารถศึกษาข้อมูลและติดตามการสมัครได้ที่เว็บไซต์ของสำนักงาน ก.พ. ที่ www.ocsc.go.th ได้เลยนะครับ ผู้เขียนเชื่อว่าน้องทุกคนมีศักยภาพที่จะมาสร้างระบบราชการที่ดี นำความสามารถมาช่วยในการแก้ปัญหาของบ้านเมืองต่อไปนะครับ อยากให้น้อง ๆ รุ่นใหม่เข้ามาเป็นครอบครัว UIS กันเยอะ ๆ ครับ