ในพิธีรับปริญญาของ ม.ปักกิ่ง ในปี ค.ศ. 2015
ศาสตราจารย์ เหราอี้ คณะชีววิทยา
เป็นตัวแทนคณาจารย์กล่าวปัจฉิมโอวาท
โดยใช้เวลาเพียง 4 นาที
แต่เป็นคำกล่าวที่ได้รับการส่งต่อ
อย่างแพร่หลายในโซเชียลมีเดียของจีน
.
.

" ผมขออภัยด้วยที่ไม่อาจอวยพร
ให้บัณฑิตทุกคนประสบความสำเร็จ
ไม่อาจอวยพรให้ทุกคนมีความสุข"

เพราะประวัติศาสตร์บอกเราว่า
สำหรับบางคน เพื่อ "ความสำเร็จ"
เขายอมทิ้งสำนึกผิดชอบชั่วดี เพื่อ "ความสุข"
เขาไม่สนใจแม้จะอยู่บนกองทุกข์ของผู้อื่น

ในทางฟิสิกส์ อะตอมต้องฝืนกฎข้อที่ 2
ของเทอร์โมไดนามิกส์
กว่าจะประกอบกันขึ้นเป็น "สิ่งมีชีวิต"
จึงนับเป็นเรื่องมหัศจรรย์

ในทางชีววิทยา กว่าจะเกิดเป็น "มนุษย์"
ตามขั้นตอนของวิวัฒนาการ
ก็ต้องนับเป็นเรื่องมหัศจรรย์เช่นกัน
.
.
บัณฑิตทุกคนที่นั่งอยู่ ณ ที่นี้
ท่านเองจึงเป็นสิ่งมหัศจรรย์
จากมุมมองของวิทยาศาสตร์

บัณฑิตทุกคน ซึ่งเป็นผลจาก
กฎวิวัฒนาการที่ทำให้มนุษย์สูงกว่าสัตว์
จึงควรเคารพตนเอง

ไม่ว่าจะเป็นที่ผ่านมา วันนี้ หรือในอนาคต
มีเพียงตัวเราเองเท่านั้น
ที่รู้ชัดถึงความคิดและการกระทำของตัวเอง

อารยธรรมของโลกทั้งหลาย
ล้วนใช้ความเชื่อทางศาสนา
มาเป็นเครื่องควบคุมความคิด
และการกระทำของบุคคล

แต่สำหรับคนจีน ซึ่งส่วนใหญ่ไม่เชื่อ
ในการมีอยู่ของพระเจ้า
อารยธรรมของจีนเชื่อว่าตนเป็นที่พึ่งแห่งตน
ตนต้องควบคุมตน
ดังนั้น จึงให้ความสำคัญกับ
"การเคารพตนเอง" เป็นอันดับแรก
.
.
เมื่อพวกคุณเข้าสู่สังคม
พบเห็นอะไรต่อมิอะไรมากขึ้น
เริ่มเผชิญจุดอ่อนและปมด้อยของตัวเอง
ภายหลังจากที่คุณผ่านร้อนผ่านหนาว
ท่ามกลางสิ่งเย้ายวนและล่อลวงใจ

คงไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะรักษาศักดิ์ศรี
ของความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์

ไม่ง่ายที่จะชนะใจตัวเอง
คงความรู้สึกนับถือศรัทธาตัวเองได้...

ไม่ใช่เรื่องง่ายก็จริง
แต่เป็นเรื่องควรค่าอย่างยิ่งที่จะพยายาม
.
.
พยายามอย่าได้ :
หลงตัว, ลืมตัว, ลดตัว, เหลิงตัว,
หลอกตัว, หลบตัว, ลอยตัว, เล่นตัว

แต่จงพยายาม :
มั่นใจในตน, ภูมิใจในตน, ประมาณตน
รู้จักตน ทบทวนตน, แก้ไขตน
ให้กำลังใจตน, พัฒนาตน

เพราะการเคารพตนเอง
เป็นพื้นฐานของจิตใจที่เสรี
มีการงานที่เป็นตัวของตัวเอง
และมีชีวิตที่เป็นอิสระ
.
.
เพราะฉะนั้น ผมจึงขออวยพรให้พวกคุณ
ในวันที่เกษียณ ขอให้คุณรู้สึกว่า
ในการทำงานที่ผ่านมา
คุณนับถือศรัทธาตัวเองได้

ในวัยชรา ขอให้คุณรู้สึกว่า
ชีวิตที่ผ่านมา สร้างประโยชน์
สร้างคุณค่า คู่ควรให้ตัวเองนับถือ

อย่าถามผมว่าทำได้อย่างไร
50 ปี ต่อจากนี้ เมื่อคุณกลับมาที่นี่
มาเล่าให้น้องๆ ฟังว่าตัวคุณทำได้อย่างไร

และในวันสุดท้ายที่อะตอมในร่างกายคุณ
กลับคืนสู่ธรรมชาติตามกฎข้อที่ 2
ของเทอร์โมไดนามิกส์

ขออวยพรให้ชีวิตของคุณที่ผ่านมานั้น
มิใช่เป็นเพียงสิ่งมหัศจรรย์
จากมุมมองของวิทยาศาสตร์
แต่ยังเคยฉายความน่ารักอย่างมนุษย์ที่สมบูรณ์

Cr : ดร.อาร์ม​ ตั้งนิรันดร ผู้ถอดความ