เราเพิ่งจะมาได้ดูฉลาดเกมส์โกงในปี 2020 ผ่านทาง Netflix นี่เอง ทั้งที่หนังฉายไปตั้งแต่หลายปีที่แล้ว กวาดรางวัลไปไม่รู้เท่าไหร่แล้วด้วย นี่เป็นหนังที่ดูสนุก ถูกจริตเรามาก ๆ คือต้องลุ้นตามตลอดว่าจะโกงสำเร็จมั้ย จะโดนจับได้มั้ย ทั้งที่มันเป็นเรื่องราวที่ดูไม่น่าจะตื่นเต้นได้ แต่ก็ตื่นเต้น intensity ของหนังคือมาจริง ฉากห้องสอบกับรถไฟใต้ดินคือกดดันขั้นสุด ลุ้นตามได้เรื่อย ๆ หนังไม่แผ่วแม้ซีนอารมณ์ที่ในหลาย ๆ เรื่องเราจะรู้สึกว่ามันเอื่อยไปหน่อย แต่เรื่องนี้คือไม่ยืดไปจนน่าเบื่อ แต่ก็ไม่เร็วเกินจะซึมซับอารมณ์ เราได้เห็นการโกงในทุกรูปแบบ จากจุดที่เล็กมาก ๆ ไปจนจุดที่ใหญ่มาก ๆ มีการ address เรื่องความเหลื่อมล้ำได้แยบยล พอดูหนังจบแล้ว เราก็เลยยังไปไหนไม่ได้แบบเนี้ย

ในด้านตัวละครชูโรง 4 คน เราชอบทุกตัวนะ ทุกคนดูมีมิติ ทำอะไรมีที่มาที่ไป มีจุดเปลี่ยนที่ทำให้เป็นคนแบบนี้ มีความเปลี่ยนแปลงขณะที่เรื่องดำเนินไป ตัวละครกลมดี เราชอบ ที่เราสงสัยคงมีตัวละครเกรซคนเดียว เรายังไม่ค่อยเข้าใจระบบความคิดเขาเท่าไหร่ เกรซเป็นคนเดียวที่ไม่มี background ด้านครอบครัวมาเล่าในหนัง ไม่พูดถึงอดีตของตัวละคร เราเลยอ่านไม่ออกว่าจริง ๆ เขาคิดอะไรอยู่ รู้สึกยังไงกันแน่ เราไม่รู้เหตุผลของการกระทำของเกรซเท่าไหร่ ก็เป็นตัวละครตัวเดียวที่เราไม่ค่อยเข้าใจ

ฉากที่เราชอบเป็นฉากที่ลินไปค้นเจอใบเสร็จค่าแป๊ะเจี๊ยที่พ่อต้องจ่ายให้โรงเรียนทั้งที่ลินได้ทุนเรียนฟรี เราว่ามันเป็นจุดเปลี่ยนของตัวละครตัวนี้เลย ความรู้สึกที่โดนผู้ใหญ่หักหลัง ความรู้สึกว่าตัวเองโดนโกง ทำให้ลินอยากเอาคืน โดยการโกงระบบข้อสอบมันซะเลย ที่ดีคือฉากที่ตามมาหลังจากนั้น ลินพูดกับพ่อว่า อย่าคิดไปเองคนเดียวว่ามันดีกับลินแล้ว จึงหยิบยื่นให้ จึงทำให้ เหมือนกับที่พ่อคิดว่ามันดีกับแม่ จึงหย่ากัน มันสะท้อนความคิดของผู้ใหญ่ที่พ่อเป็นตัวแทนได้ดี คือคิดเพียงแต่จะหยิบยื่นสิ่งที่ตัวเองมองว่าดีที่สุดให้แก่เด็กเท่านั้น โดยที่ไม่ได้ถามว่าเด็กมีความสุขหรือเปล่ากับสิ่งที่ได้รับ

เราแอบเดาถูกว่าต้องมีคนส่งนักเลงไปกระทืบแบงค์แน่ ๆ ซึ่งก็จริง เลยไม่เหวอเท่าไหร่ตอนฉากรู้ความจริง แต่ฉากทะเลาะกันของแบงค์กับพัฒน์ เราว่านนกุลเล่นไว้ดี มันคือคนที่แบกความกดดันมาทั้งเรื่อง แบงค์เหมือนภูเขาไฟที่ยังไม่ดับแต่ก็อยู่นิ่งมาตั้งนานแล้ว แต่ถ้ามันระเบิดเมื่อไหร่ ต้องมีคนตาย ซึ่งนาทีนั้นมันระเบิดออกมา แล้วมันต้องมีคนตาย ตอนตะโกนใส่หน้าเจมี่เจมส์ คือสงสารตัวละครตัวนี้มาก เพราะโอกาสที่เขาควรจะได้ นาทีนั้นความจริงก็ปรากฏ ว่ามันโดนโกงเอาไปจากเขา เรายิ่งสงสารตัวละครแบงค์มากขึ้นไปอีก ที่ตอนสุดท้าย ความศรัทธาในความยุติธรรมของเขาก็สลายไปหมดสิ้น ขนาดคนอื่นยังโกงเอาโอกาสที่จะมีอนาคตที่ดีไปจากเขาได้ แล้วทำไมเขาจะโกงเพื่อให้มีชีวิตที่สุขสบายบ้างไม่ได้

ว่าด้วยฉากตอนท้ายเรื่อง มันทำให้เราฉุกคิดว่าทำไม ลินถึงชอบแบงค์ เราว่าลินชอบแบงค์เพราะแบงค์เป็นตัวแทนแห่งความซื่อสัตย์ เป็นบุคคลที่เชื่อในความสุจริต เชื่อในความยุติธรรม เป็นคนที่ทำให้ตรรกะความผิดชอบชั่วดีของลินยังไม่พังทลาย เหมือนบอกอ้อม ๆ ว่าที่จริงลินรักในความซื่อสัตย์ และยังอยากรักษาสิ่งนี้เอาไว้ ในตอนท้ายแบงค์ได้สูญเสียศรัทธาไปแล้ว corrupted อย่างสมบูรณ์แบบ แล้วยังชวนลินมาเข้าด้านมืดด้วยกันด้วย ลินเลือกที่จะเดินออกมา ณ ตอนนั้นมันไม่มีแบงค์ที่ลินชอบแล้ว แล้วลินเลือกที่จะรักษาความผิดชอบชั่วดีของตัวเองเอาไว้ ในอีกทางนึง เรามองว่าลินได้สูญเสียแบงค์ สูญเสียความซื่อสัตย์ไปแล้ว แล้วเสียไปตลอดกาลให้กับการโกงของเธอ คือการที่ลินเลือกสารภาพในฉากสุดท้าย ถึงแม้มันจะเป็นการกระทำที่แสดงความซื่อสัตย์ แต่สังคมจะไม่ให้ค่ากับความซื่อสัตย์ของเธออีกต่อไป สิ่งที่ออกมาจากลินจะถูก doubt ว่าจริงแท้สักแค่ไหน นี่เป็นราคาที่ลินต้องจ่าย แลกกับเงินล้านที่ได้มานั่นแหละ

โดยรวมแล้วเราชอบฉลาดเกมส์โกง เราได้อะไรกลับมาจากการดูหนังเรื่องนี้มากกว่าที่เราคาดไว้ นี่เป็นหนังเกี่ยวกับการสอบที่ตื่นเต้น เป็นหนังที่พูดถึงการโกงที่เริ่มจากจุดเล็ก ๆ ที่เกิดจากความหวังดี อย่างการช่วยเพื่อนโกงข้อสอบ ไปถึงการโกงที่ใหญ่ขึ้น จากความอยากเอาคืนระบบการศึกษา โดยการหาเงินจากการโกงข้อสอบ ไปจนถึงการโดนชีวิตโกง ด้วยความแตกต่างทางสังคม นำมาซึ่งโอกาสที่ไม่เท่ากัน และตัวละครก็เพียงแค่หวังว่าจะเปิดโอกาสที่ดีให้ตัวเองด้วยการศึกษาเท่านั้น แต่แล้วการศึกษา ความหวังที่จะพาผู้คนให้เท่าเทียม ก็เหมือนจะโกงพวกเขาอีก สิ้นหวังเหมือนกับวลีที่ลินได้พูดไว้ในหนัง

"ถึงแกจะไม่โกง แต่ก็เหมือนชีวิตมันจะโกงแกอยู่ดี"