รีวิวเว้ย (2000) "เดินทางฝ่าฟัน จนมาถึงวันขึ้นปีใหม่กันอีกครั้งนะครับ...ขอมอบบทเพลงนี้ให้กับช่วงเวลาและบุคคลมากมายที่มีความหมายกับชีวิตของเราเสมอมาและตลอดไปนะครับ" เสียงของธเนศ วรากุลนุเคราะห์ ที่ปรากฏขึ้นในฉากหนึ่งของหนังเรื่อง One for the Road เป็นข้อความตอนหนึ่งที่เราเองชื่นชอบเป็นพิเศษ เพราะมันเป็นทั้งคำทักทายที่จะพาเราไปสู่การเริ่มใหม่ และเป็นคำเตือนว่าเวลาของเรามันกำลังเดินไปข้างหน้าและหดสั้นลงทุกครั้ง อีกทั้งยังเป็นการกระตุ้นเตือนให้เราย้อนมองว่าตลอดปีที่ผ่านมามันมีทั้งเรื่องราว เหตุการณ์ ผู้คนมากมายที่ผ่านเข้ามา และทำให้ชีวิตนี้มีความหมายและมีความเปลี่ยนแปลง บ้างครั้งก็อยู่ในวิสัยที่คาดคิดแต่หลายครั้งมันมักเป็นเรื่องเกินคาดเดา ซึ่งแน่นอนว่าภัยพิบัติและเหตุการณ์วิกฤติต่าง ๆ ก็อยู่ในเรื่องราวเหล่านั้นของใครหลายคนในปี 2568 นี้ด้วย
หนังสือ : วารสารสังคมวิจัยและพัฒนา (JMARD) ปีที่ 7 ฉบับที่ 4 (ตุลาคม - ธันวาคม 2568)
โดย : TURAC
จำนวน : 247 หน้า
.
วันที่ 16 ธันวาคม 2568 (10 วันก่อนถึงช่วงเวลาของการระลึกถึงเหตุการณ์สึนามิที่เกิดขึ้นที่ภาคใต้ของไทย) ช่วงเช้าก่อน 8 โมง ในระหว่างที่กำลังเดินข้ามสะพานไปทำงาน โทรศัพท์สายหนึ่งจาก "รศ. ดร.ทวิดา กมลเวชช" (aka อ.ทวด) ดังขึ้นพร้อมกับบอกมาตามสายว่า "อาจารย์อยากให้ลองอ่านงานเขียนชิ้นนี้ดูหน่อย และลองบอกทีว่ามันเป็นยังไง ขอคำตอบก่อนเที่ยง" และหลังจากสายถูกวางลงบทความขนาดยาว 20 กว่าหน้าถูกส่งตามมาทันที และแน่นอนว่างานเขียนชิ้นนั้นคือบทความที่กำลังจะกล่าวถึงต่อไปนี้
.
บทความรับเชิญเรื่อง "การจัดการภาวะวิกฤต งานที่ (อาจ)ไม่เคยพร้อม" ของ รศ. ดร.ทวิดา กมลเวชช รองผู้ว่าราชการ กทม. และนักวิชาการด้านการจัดการภัยพิบัติ ในวารสารสังคมวิจัยและพัฒนา (JMARD) ปีที่ 7 ฉบับที่ 4 (ตุลาคม - ธันวาคม 2568) เป็นบทความที่ถูกเขียนขึ้นในลักษณะกึ่งวิชาการ ที่เป็นงานเขียนขนาดยาวของเจ้าแม่ภัยพิบัติในรอบหลายปีนับจากวันที่ อ.ทวด ลาออกจากวงวิชาการไปเป็นรองผู้ว่า กทม.
.
เนื้อหาของบทความบอกเริ่มต้นจากคำของผู้เขียนว่า "การจัดการภาวะวิกฤต กับการจัดการภัยพิบัติ ไม่ใช่เรื่องเดียวกันสําหรับผู้เขียน ... วิกฤต คือ สภาวะของความบิดเบี้ยวของเหตุการณ์ ที่ทําให้ความสามารถทั้งหมดที่มีอยู่(กฎหมาย ระเบียบปฏิบัติ ความรู้ ข้อมูล และทักษะที่ต้องการ) ไม่เพียงพอในการตอบสนองต่อสถานการณ์ที่เกิดขึ้น ... ขณะที่ภัยพิบัติ มักจะถูกนิยามถึงเมื่อ ความพยายามที่มากขึ้น ในการตอบสนองต่อสถานการณ์นั้น ๆ 1) ไม่ทันและไม่แม่นยําเพียงพอที่จะหยุดการขยายวงกว้างของสถานการณ์ 2) ไม่เป็นระบบและก่อให้เกิดความล่าช้าจนผลกระทบต่อชีวิตและทรัพย์สินมากขึ้น หรือ 3) เหตุการณ์ที่ไม่ต้องการนั้น ๆ ที่เกิดขึ้น มีขนาดความรุนแรงและความยากในการจัดการ เกินกว่าความสามารถที่มีอยู่จริง ๆ"
.
ซึ่งแน่นอนว่าบทความชิ้นนี้คือความพยายามในการนำเสนอเรื่องเล่าและเรื่องราวของการจัดการภาวะวิกฤต ที่เกิดขึ้นในพื้นที่กรุงเทพฯ ในช่วงเวลาที่ อ.ทวด เข้ามาทำหน้าที่รับผิดชอบดูแลบริหาจัดการทั้งในเรื่องของวิกฤติและภัยพิบัติ ที่ถูกบอกเล่าผ่านเรื่องราวของภัยรูปแบบต่าง ๆ ที่กรุงเทพฯ เคยเผชิญ ยังเผชิญอยู่และมีโอกาสที่จะเผชิญมันอีกในอนาคต อาทิ อัคคีภัย โรคพิษสุนัขบ้า โรคฝีดาษลิง กราดยิง การบอกเล่าของบทความมิได้เขียนเพียงแค่เรื่องที่ว่าภัยหรือวิกฤตินั้น ๆ คืออะไร หากแต่เป็นการนำเสนอให้เห็นถึงแนวทางการจัดการ การรื้อระบบบริหารจัดการ การวางรูปแบบและวิธีการในการรับมือ และรวมไปถึงการออกแบบระบบที่พร้อมปฏิบัติการเมื่อเมืองเกิดภัยหรือเกิดวิกฤติต่าง ๆ ขึ้น
.
หากถามว่า "การจัดการภาวะวิกฤต งานที่ (อาจ)ไม่เคยพร้อม" เมื่ออ่านจบแล้วจะช่วยให้เราหลีกเลี่ยงภัยต่าง ๆ ได้หรือ ? คำตอบคือไม่ หากแต่เราจะได้เห็นว่าการบริหารจัดการวิกฤติ ภัยพิบัติ หรือเหตุฉุกเฉินต่าง ๆ นั้นสะท้อนได้อย่างดีผ่านข้อความหนึ่งที่ อ.ทวด เขียนไว้ในบทความว่า "ไม่มีวิกฤตหรือภัยพิบัติใด ที่การบริหารจัดการจะพร้อมจนไม่มีที่ติ" หากแต่ "การจัดการภาวะวิกฤต งานที่ (อาจ)ไม่เคยพร้อม" แสดงให้เราเห็นว่าในการจัดการภัยพิบัติ วิกฤติ หรือเหตุแห่งหายนะต่าง ๆ นอกจากการท่องแต่ไม่จำในเรื่องของการบริหารจัดการอย่าง "ก่อน ระหว่าง หลัง" สิ่งที่ต้องคำนึงถึงให้มากกว่าข้อความท่องจำ 3 คำ คือ การมีสติ มีเครื่องมือ มีระบบ และมีความสามารถในการรับมือกับเหตุฉุกเฉินที่พร้อมอุบัติขึ้นเมื่อไหร่ ที่ไหน เวลาใด ให้พร้อมที่สุดเท่าที่ทรัพยากรณ์ตรงหน้าจะอำนวย
.
และในโอกาสปิดท้ายที่แห่งเหตุการณ์หลากหลายอย่างปี พ.ศ. 2568 นี้ การได้อ่านบทความของ อ.ทวด เป็นงานชิ้นปิดปี นับว่าเป็นเรื่องดีไม่น้อย
.
"เดินทางฝ่าฟัน จนมาถึงวันขึ้นปีใหม่กันอีกครั้งนะครับ...ขอมอบ 'บทความ' นี้ให้กับช่วงเวลาและบุคคลมากมายที่มีความหมายกับชีวิตของเราเสมอมาและตลอดไปนะครับ"
อ่านบทความได้ที่ https://he02.tci-thaijo.org/index.php/JMARD/article/view/279431/189100
เข้าสู่ระบบเพื่อแสดงความคิดเห็น
Log in