ปฏิวัติที่ปลายลิ้นฯ By ชาติชาย มุกสง - รีวิวเว้ย (3)

รีวิวเว้ย (1849) ในบทแรกของหนังสือเล่มนี้ (ที่ทำหน้าที่เป็นคล้ายกับบทนำผสมกับคำนิยมของหนังสือที่ขียนโดยธเนศ วงศ์ยานนาวา ว่าด้วยเรื่องของพลวัตความเปลี่ยนแปลงทางด้านรสชาติ ความชอบ และอาหารในบริบทสากลเพื่อฉายให้เห็นภาพพลวัตการเปลี่ยนแปลงของอุสาหกรรมรสชาติที่ถูกทำให้กลายเป็นอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ ภายหลังจากสงคราม ข้อความตอนหนึ่งที่น่าสนใจยิ่ง โดยเฉพาะหากใครเคยนั่งเรียนกับธเนศ ในชั้นเรียนมักจะมีโอกาสได้ยินคำพูดนี้หลุดลอยออกมาในระหว่างวิชาเรียนอยู่บ่อยครั้ง คำพูดที่เป็นการตอกย้ำให้เห็นถึงความเป็น "อนุรักษ์นิยมรสชาติ" ของมนุษย์
.
" ... รสนิยมเป็นอะไรที่เปลี่ยนแปลงไม่ได้ง่ายนัก แต่ก็เปลี่ยนแปลงตลอด ลิ้นในฐานะอวัยวะหนึ่งของการรับรสของมนุษย์ถือได้ว่ามีความเป็นอนุรักษนิยมสูง อาหารแบบกินแล้วมีความสุข (comfort food) อันเป็นอาหารที่คุ้นเคยแต่เด็ก ๆ นั้นเป็นอะไรที่ผู้คนมักจะโหยหา การกินกับอุดมการณ์ทางการเมืองจึงเป็นสิ่งที่แยกออกจากกัน วิถีชีวิตประจำวันที่คุ้นเคยไม่จำเป็นต้องมีอะไรที่แปลกใหม่ แต่ก็ใช่ว่าจะเปลี่ยนแปลงไม่ได้ ... " (จากชาติไทยสู่ "ชาติชาย" อาหารสยามสู่ไทย : ธเนศ วงศ์ยานนาวา)
.
ความท่อนนี้ตอบคำถามได้อย่างชัดเจนว่า "การเมือง" จะอยู่กับเราทุกที่ทุกเวลาและในทุกโอกาสสถานการณ์ หลายคนพยายามปฏิเสธการเมืองให้ออกจากเรื่องต่าง ๆ แต่ในความเป็นจริงแล้วการเมืองอยู่ในทุกพื้นที่ของสังคม อยู่ในทุกเรื่อง มิใช่แค่เรื่องของ กองทัพ นักการเมือง สภา ดินแดน แม้กระทั่งเรื่องของ "รสชาติ" และ "ปากท้อง" การเมืองก็อยู่ในนั้นเสมอ และเป็นหนึ่งในตัวเดินเกมกำหนดกติกาสำคัญของสังคมแทบไม่แตกต่างไปจากบทบาทของกฎ ระเบียบของสังคมเลย
หนังสือ : ปฏิวัติที่ปลายลิ้น ปรับรสแต่งชาติ อาหารการกินในสังคมไทย หลัง 2475
โดย : ชาติชาย มุกสง
จำนวน : 400 หน้า
.
"ปฏิวัติที่ปลายลิ้น ปรับรสแต่งชาติ อาหารการกินในสังคมไทย หลัง 2475" หนังสือที่ว่าด้วยเรื่องของอาหาร การกิน รสชาติและการเมืองในการกำหนดรสชาติ ที่เกิดขึ้นภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 กว่า 90 ปีจากวันที่การเปลี่ยนแปลงการปกครองเกิดขึ้นเมื่อย่ำรุ่งของวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 เป็นเวลากว่า 90 ปีที่ประชาธิปไตยของไทยเดินหน้าถอยหลังคล้ายคนเต้นลีลาศ ความน่าสนใจประการหนึ่งหลังจากการเปลี่ยนแปลงการปกครองมา 90 กว่าปี ในวงวิชาการในยุคก่อนเคยมีความเชื่อว่า "การปฏิวัติ 2475" นับเป็นการ "ชิงสุกก่อนห่าม" (ในสมัยที่เรียนวิชาการการเมืองไทยกับ นครินทร์ เมฆไตรรัตน์ เคยมีข้อสอบถามว่า "การเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ถือว่าเป็นการชิงสุกก่อนห่ามหรือไม่เพราะอะไร) ซึ่งงานวิชาการหลายชิ้นในช่วงปี พ.ศ. 2535 ดูจะสร้างข้อเสนอของงานไปที่ประเด็นของการ "ชิงสุกก่อนห่าม" และในช่วงไม่กี่ปีมานี้ (นับจาก 2550) จะพบว่างานศึกษาในเรื่องของการปฏิวัติสยามมักจะสร้างความตื่นตาให้กับผู้อ่านได้เสมอ โดยเฉพาะงานที่ว่าด้วยเรื่องของ "สามัญชนในการปฏิวัติ" ซึ่งเป็นการสะท้อนให้เห็นถึงภาพอีกด้านหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงการปกครองที่เคยถูกครอบเอาไว้ด้วยความเชื่อที่ว่าเป็นการ "ชิงสุกก่อนห่าม"
.
"ปฏิวัติที่ปลายลิ้น ปรับรสแต่งชาติ อาหารการกินในสังคมไทย หลัง 2475" นำเสนอเรื่องน่าสนใจที่หลายคน "ละเลย" ก็คือเรื่องของ "รสชาติ" ที่เกิดการเปลี่ยนแปลงภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 เรื่องของรสชาติและอาหาร อาจจะถูกพูดถึงอยู่บ้างในบางครั้ง แต่ก็จะถูกจำกัดวงเอาไว้ให้แคบแค่ช่วงเวลาของ "จอมพล ป. กับก๋วยเตี๋ยวและผัดไทย" หากแต่ "ปฏิวัติที่ปลายลิ้น ปรับรสแต่งชาติ อาหารการกินในสังคมไทย หลัง 2475" คือ การขยายเรื่องของรสชาติและอาหารให้ถ่างกว้างขึ้น และสร้างความรับรู้ใหม่ ๆ ในเรื่องของการเปลี่ยนแปลงด้านรสชาติภายหลังการปฏิวัติ 2475 อีกทั้งโครงการ "โภชนาการ" ต่าง ๆ ที่เราเคยได้ยิน ได้ฟัง หรือกระทั่งหลายโครงการก็ยังมีใช้อยู่ (แต่อาจจะเปลี่ยนรูปไปบ้าง) ก็เป็นผลสืบเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของโภชนาการ อุตสาหกรรมอาหารบางรายการ หรือกระทั่งคำสอนที่ว่า "กินข้าวแต่น้อย กินกับให้มาก" ที่ทุกวันนี้เราคงได้ยินในลักษณะของกินข้าวแค่ 1 ใน 4 ของจานอาหาร ก็เป็นผลสืบเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475
.
เนื้อหาใน "ปฏิวัติที่ปลายลิ้น ปรับรสแต่งชาติ อาหารการกินในสังคมไทย หลัง 2475" แบ่งเป็น 5 บทใหญ่ ที่ประกอบไปด้วยรายการบทย่อยในบทใหญ่เยอะมาก ๆ โดยเนื้อหาทั้ง 5 บทแบ่งออกเป็นดังนี้
.
บทที่ 1 2475 กับการปฏิวัติรสชาติอาหาร
.
บทที่ 2 เปลี่ยนวิถีการผลิต เปลี่ยนวิธีการกิน เปลี่ยนรสเปลี่ยนชาติ
.
บทที่ 3 น้ำตาลกับการประกอบสร้างภูมิทัศน์ ด้านรสชาติอาหารใหม่ในสังคมไทย
.
บทที่ 4 จากแม่ศรีเรือนถึงแม่บ้านทันสมัย: การต่อสู้ทางศีลธรรมและการเมือง วัฒนธรรมของ "อาหารไทย" ผ่านแม่บ้านหลังการปฏิวัติ 2475 ถึงยุคประชาธิปไตยแบบไทย ทศวรรษ 2500
.
บทส่งท้าย
.
เมื่ออ่าน "ปฏิวัติที่ปลายลิ้น ปรับรสแต่งชาติ อาหารการกินในสังคมไทย หลัง 2475" จบลง จะพบว่าแท้จริงแล้วเรื่องของ "รสชาติ" มิใช่แค่เรื่องของอาหารที่กินให้อิ่มท้อง หากแต่เรื่องของอาหารและโภชนาการ ก็มีประเด็นให้ได้ติดตาม ตรวจสอบ ตั้งคำถาม และโดยเฉพาะการเอาใจใส่ในประเด็นดังกล่าว เพราะ "อาหารกับการเมือง" ไม่ใช่เรื่องที่ห่างไกล และแยกออกจากกัน ดังข้อความตอนหนึ่งใน "ปฏิวัติที่ปลายลิ้น ปรับรสแต่งชาติ อาหารการกินในสังคมไทย หลัง 2475" ที่ว่า " ... การต่อสู้และต่อรองความหมายทางการเมืองด้านรสชาติถูกแฝงไปยังปลายลิ้น หากกลุ่มใดในสังคมสามารถครองอำนาจนำที่ปลายลิ้นได้ ก็ย่อมสามารถครองอำนาจทางการเมืองวัฒนธรรมในระดับมวลชนได้เช่นกัน ... "

เข้าสู่ระบบเพื่อแสดงความคิดเห็น